ABD Başkanı Joe Biden, cuma günü Beyaz Saray’da daha önce duyurusu yapılmamış olan dünyaya sesleniş konuşmasında İsrail’in Hamas’a Katar aracılığıyla “kalıcı bir ateşkesi ve tüm rehinelerin hür bırakılmasını” içeren yeni bir teklif sunduğunu söyleyerek planın üç basamağını ayrıntılarıyla açıkladı.
BİRİNCİ EVRE – ATEŞKES
7 Ekim’den bu yana ilk kez özel olarak Beyaz Saray’da kameraların karşısına geçip ateşkes teklifini dünyaya duyuran Biden, ilk kademenin altı hafta süreceğini söyledi. Bu altı haftalık mühlet boyunca tam ateşkes sağlanması, İsrail güçlerinin Gazze’deki sivil nüfus olan bölgelerden büsbütün çekilmesi ve Hamas’ın elindeki kadın, yaşlı ve yaralı rehinelerin yüzlerce Filistinli mahkûm karşılığı hür bırakılması yer alıyor. Ayrıyeten ilk evrede Hamas’ın elindeki ölü rehinelerin iade edilmesi, insani yardımın günde 600 tıra çıkacak halde önemli düzeyde arttırılması ve Gazzeli sivillerin kuzeydeki yerlerine geri dönebilmesi de öngörülüyor. Başkan Biden, altı haftalık ilk ateşkes basamağında İsrail ve Hamas’ın ikinci evre için müzakerelere devam edeceğinin de altını çizdi. Biden; ABD, Mısır ve Katar’ın müzakerelerin devam etmesi için efor sarfedeceğini ve ilk etaptaki kurallara uyulması için gözlemci rolü üstleneceğini de belirtti.
İKİNCİ KADEME – ÇEKİLME
İkinci basamakta öngörülen birtakım gelişmeler ise şunlar olacak: İsrailli erkek askerler de dahil olmak üzere hayatta olan tüm rehinelerin özgür bırakılması karşılığında yeniden İsrail’in elindeki Filistinlileri içeren bir takas, İsrail güçlerinin Gazze’den büsbütün çekilmesi ve altı haftalık ateşkesin “düşmanlıkların kalıcı olarak bitirilmesine” çevrilmesi.
ÜÇÜNCÜ BASAMAK – YENİDEN İNŞA
İlk iki evrede başarı sağlanabilirse üçüncü basamakta Gazze’nin yeniden inşası öngörülüyor. Gazze’nin yeniden inşasının, Hamas’ın yeniden silahlanmasına izin vermeyecek formda gerçekleştirileceğini savunan Biden, Arap ülkeleri ve memleketler arası toplumun yanı sıra Filistinli ve İsrailli önderlerin de yeniden inşa sürecinde rol oynayacağını söyledi.
İSRAİL KAMUOYUNA ÇAĞRI
İsrail halkına hitap eden Biden, söyleyeceklerinin daha olumlu karşılanması için bu vakte kadar İsrail’i daima desteklediğini, İran’a karşı İsrail’i savunmak için ABD askerlerini vazifeye yolladığını ve İsrail’i savaş vakti ziyaret eden ilk ABD Başkanı olma unvanı taşıdığını vurguladı. İsrail halkına sevecen bir tonda yaklaşan ve “bu anı kaybedemeyiz” diyen Biden, “Belirsiz bir ‘tam zafer’ kavramının peşinde koşulan süresiz savaş, İsrail’i Gazze’de çıkmaza sokacak; ekonomik, askeri ve insan kaynaklarını tüketecek ve İsrail’in dünyadaki yalnızlaşmasını daha da artıracaktır” diye ekledi.
NETANYAHU HÜKÜMETİNE BASKI
İsrail’de bu ateşkes ve rehine takası planına katılmayacak olan şahısları ve Gazze’de savaşın sonsuza kadar devam etmesi davetinde bulunanları bildiğini belirten ABD Başkanı, “Hatta bazıları hükümet koalisyonunda bile yer alıyor” dedi. Netanyahu hükümetindeki bu aşırılıkçı isimlere direkt hitap eden Biden, “Gazze’yi işgal etmek istiyorlar, yıllarca savaşa devam etmek istiyorlar ve rehineler onlar için bir öncelik değil” dedi.
HAMAS’IN TALEPLERİYLE AYNI
Hürriyet’in de ortalarında bulunduğu gazetecilere teklif hakkında bilgi veren Beyaz Saray yetkilisi ise teklifin Hamas’ın birkaç hafta önce kabul ettiği ateşkes teklifiyle neredeyse aynı olduğunu belirtti.
AİLELER NETANYAHU’YA GÜVENMİYOR
Diğer yandan Gazze’deki İsrailli rehinelerin aileleri, ABD Başkanı Biden’ın açıkladığı ateşkes teklifinin akabinde Tel Aviv’deki Savunma Bakanlığı önünde basın toplantısı düzenledi. Rehine yakınlarından biri “Biden’ın konuşması bize ilk kez çocuklarımız konusunda umut veriyor fakat Netanyahu bu muahedeyi da baltalayabilir” dedi.
Hamas olumlu İsrail’den karışık sinyaller
ABD Başkanı Joe Biden’ın sürpriz ateşkes teklifi açıklaması, Hamas ve İsrail’den farklı reaksiyonlarla karşılandı. Hamas, “kalıcı ateşkes, İsrail güçlerinin Gazze’den çekilmesi, yeniden inşa ve esir değişimi içeren yol haritasını” olumlu karşıladıklarını bildirdi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’dan ise Biden’ın atılımını “ne kabul ne de reddeden” tonda bir açıklama geldi.
BASKI ARTIYOR
Biden konuşmasında teklifin İsrail tarafından hazırlandığını belirtirken, İsrail Başbakanlık ofisinden “İsrail’in savaşı sona erdirme şartları değişmedi: Hamas’ın yok edilmesi. İsrail, kalıcı bir ateşkes sağlanmadan önce bu şartların yerine getirilmesinde ısrar etmeye devam edecek” açıklaması yapıldı.
‘REFAH SINIR KAPISI’ GÜNDEMDE
Kahire el-İhbariyye kanalının haberine nazaran Mısır, ABD ve İsrail heyetleri, Refah Sınır Kapısı’nın yeniden açılması konusunu görüşmek üzere bugün Kahire’de bir toplantı gerçekleştirecek. Haberde, Kahire’nin, ABD Başkanı Joe Biden’ın son önerisi ışığında, Gazze Şeridi’nde ateşkes müzakerelerine geri dönmek için ağır efor sarf ettiği belirtildi.
TEKLİFİN SORU İŞARETLERİ
NEREDEN ÇIKTI?
Gazze savaşı 8’inci ayına yaklaşırken, ateşkes ve rehine takası muahedesi tarafında umutlar tükenmek üzereydi. ABD Başkanı’nın beklenmedik teklifle, hem İsrail siyasetiyle ilgili Amerikan seçmeninin reaksiyonunu azaltmayı, hem de tarafları mutabakata ikna etmek için baskı altına almayı istediği düşünülüyor. Biden, açıklamayla kasım ayındaki seçimlerde rakibi olması beklenen eski Başkan Donald Trump’ın bir davada mahkûm edilmesiyle ilgili gündemi değiştirme fırsatı da buluyor. Fakat teklifin şahsen Biden tarafından açıklanması da “uluslararası dayanağı harekete geçirme” hedefini gösteriyor.
İŞGAL SÜRECEK Mİ?
Biden’ın teklifi her şey yolunda giderse İsrail’in Gazze’deki nüfus bölgelerinden çekilmesini öngörüyor. Fakat siyasi analistlere nazaran bu İsrail’in Gazze’yi işgal etmeyeceğine ait taahhüt verdiği manasına gelmiyor. Hamas ve Filistin tarafı ise kalıcı bir anlaşma çerçevesinde İsrail’in büsbütün Gazze Şeridi’nden çekilmesini istiyor.
HAMAS NE YAPACAK?
Hamas’ın ilk açıklaması olumlu olsa da görüşmelere aşina kaynaklar, kümenin kamuoyuna açıklamaları ile Katarlı arabuluculara özel toplantılarda söylediklerinin farklı olabileceğini belirtiyor. Tekrar de evvelki müzakerelerde savaşın durmasını talep eden Hamas’ın bu teklifi kabul edeceği istikametinde beklentiler yüksek.
NETANYAHU NEDEN İSTEKSİZ?
Dünya kamuoyundan, savaş kabinesindeki ortaklarından, rehine yakınlarından gelen baskılara Gazze’deki yıkıcı savaştan geri adım atmayan Netanyahu’nun anlaşma teklifine karşı isteksiz hali, siyasi mesleğine yönelik dertlerini yansıtıyor. İsrailli yetkililer, Netanyahu’nun iki hafta önce kendisine sunulan planı reddettiğini; lakin ordu ve savaş kabinesi üyelerinden gelen baskıyla onaylamak zorunda kaldığını söylüyor. Öte yandan Netanyahu, hükümetindeki çok milliyetçi bakanlar tarafından muahedeyi kabul etmesi halinde koalisyondan ayrılmakla tehdit ediliyor.
BLİNKEN FİDAN’I ARADI: HAMAS’I İKNA EDİN
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Başkan Joe Biden’ın İsrail ve Hamas ortasındaki ateşkes planı teklifini Beyaz Saray’da dünyaya duyurmasından sonra Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ı aradı ve Hamas’ın ikna edilmesi davetinde bulundu. ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya nazaran Blinken; ateşkes mutabakatının, insani yardım akışını büyük ölçüde arttıracağını, Filistinlilerin Gazze’nin kuzeyine dönüşünü sağlayacağını ve Gazze’nin yeniden inşasının başlaması da dahil olmak üzere muahedenin Gazze halkı için yararlarını mevkidaşı Fidan’a aktardı. “Bakan Blinken, teklifin hem İsraillilerin hem de Filistinlilerin çıkarına olduğunun altını çizdi” diyen açıklama, Blinken’ın telefonda Hamas’ın muahedeyi kabul etmesi gerektiğini söylediğini belirtti. Blinken, Ürdün ve Suudi Arabistanlı yetkililerle de konuştu. Öte yandan Fidan, İranlı mevkidaşı Ali Bagheri ile bir telefon görüşmesi yaptı. Fidan ile Bagheri’nin görüşmede Gazze’deki son durumu ele aldıkları öğrenildi.
13:11
