AA Başta Türkiye olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde başıboş sokak köpeği sorunu artıyor. Bu sorun devam ederken, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ilginç bir araştırmayı ortaya koydu. DSÖ’nün bilgilerine göre; dünya genelinde her yıl on milyonlarca kişi köpeklerin saldırısına uğruyor. Sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yılda 4,5 milyon kişi köpekler tarafından ısırılıyor.
Tüm hayvan ısırığı hadiselerinin yüzde 76 ila yüzde 94’ü köpek kaynaklı Düşük ve orta gelirli ülkelerin dataları net olarak bilinmese de DSÖ’ye göre tüm hayvan ısırığı olaylarının yüzde 76 ila yüzde 94’ü köpek kaynaklı. Her yıl tahminen 59 bin kişi kuduz nedeniyle hayatını kaybederken bu ölümlerin birden fazla kuduz köpek akınlarından kaynaklanıyor. Çocuklar, köpek saldırıları karşısında en savunmasız grubu oluşturuyor. ABD’deki Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Kamu Sağlığı Fakültesi akademisyenleri 2023 yılında yürüttükleri bilimsel bir çalışmayla köpek ataklarının ardındaki çevresel faktörleri araştırdı. Köpek ısırığı hadiselerinin artma potansiyelinde sıcaklık, hava kirliliği ve partikül madde maruziyeti, yağış, morötesi ışınlar gibi çevresel faktörlerin etkilerini belirlemeyi amaçlayan bilim insanları, 2009-2018 arasında Dallas, Houston, Baltimore, Baton Rouge, Chicago, Louisville, New York City ve Los Angeles kentlerindeki havyan kontrol yetkililerinden alınan saldırı kayıtlarını inceledi. Bu kentlerdeki Çevre Koruma Ajansı (EPA) Hava Kalitesi Sistemi’nden günlük ince partikül madde yoğunluğu ile 8 saatlik ozon maruziyeti dataları, ABD Ulusal Oşinografi ve Atmosfer Yönetimi Klimatoloji Ağı’ndan günlük sıcaklık ve yağış dataları, ABD Ulusal Hava Durumu Servisi İklim Tahmin Merkezinden de günlük morötesi ışın dataları alınarak incelendi.
“Vakalar yağmurlu günlerde azalıyor” Köpek ısırma hadisesinin görülmediği günler ile hücumların yaşandığı günlere ait dataların karşılaştırıldığı çalışmada uzun vadeli bir eğilim olup olmadığının anlaşılması için yıllar üzerinden genel bir analiz de gerçekleştirildi. Bunun yanı sıra resmi tatiller, hafta sonları her şehir için ayrı şekilde göz önünde bulundurularak çeşitli modeller oluşturuldu. Bilim insanları, bu göstergeler üzerinden inceledikleri 69 bin 525 köpek ısırma olayı sonucu ozon maruziyeti, sıcaklık ve morötesi ışınların yükselmesiyle köpek ısırığı olaylarının arttığını, yağmurlu günlerde ise azaldığını kaydetti. Araştırma, günlük köpek ısırıklarının ozon, sıcaklık, yağış ve morötesi düzeyleri dahil olmak üzere birçok çevresel değişkenden etkilendiğini lakin ince partikül unsurdan etkilenmediğini gösterdi. Bilim insanları, beyindeki çeşitli işlevleri etkileyen ozonun, hem motor hem de eylem planlama, karar verme, motivasyon ve ödül algısı dahil olmak üzere bilişin birçok tarafını koordine eden striatum bölgesini etkileyerek saldırganlık davranışına yol açabileceği varsayımında bulundu.
“Yaz aylarında saldırılar artıyor” Erzurum Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi Erzurum Tıp Fakültesi akademisyenleri tarafından 2023 yılında yayımlanan bir başka makalede de köpek ısırma olaylarının hangi mevsimlerde arttığına dair araştırmanın sonuçları yer aldı. “Epidemiyolojik özellikler, mevsimsellik, köpek saldırısı yaralanmalarındaki eğilimler ve meteorolojik bilgilerle ilişkisi” isimli çalışma 2012-2019 yılları arasında Erzurum şehir merkezindeki acil servislere köpek ısırması şikayetiyle yapılan başvurular üzerinden gerçekleştirildi. Buna göre, söz konusu yıllar içerisinde acil servise 1335 köpek ısırığı hadisesi geldi. Hastaların ortalama yaşının 26 olduğu, ısırık hadiselerinin ise sıklıkla 20-44 yaş grubunda gerçekleştiği ortaya konurken hadiselerin yüzde 82,6’sını basit tıbbi müdahale gerektiren yaralanmalar oluşturdu. Çalışmanın sonucuna göre, sıcaklıkların bölgesel olarak yükseldiği mart ayında artan olay oranları, haziran ve ağustos aylarında iki ayrı zirveye ulaşırken en düşük olay oranları aralık ayında kaydedildi.
“Sıcaklar dürtüsel harekete zorluyor” Linnman, bu durumun nedenini şu sözlerle açıkladı:“Kemirgenler üzerinde yapılan deneyler bize gösteriyor ki dopamin yani ödül sistemi ozon maruziyetinden doğrudan etkileniyor.
Bunun yanı sıra sahip olunan gerilim de kısa vadeli mükafatlar aranmasına yol açabilir. Saldırganlık aslında birçok şekilde ortaya çıkabilir yani amaç bu saldırgan davranışla istenilen şeyi kazanmaktır. Ama sonraki süreçlerde olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bu noktada sıcak havaların hem bizi hem de köpekleri daha dürtüsel hareket etmeye zorladığını söyleyebilirim.”
Köpek saldırısından nasıl korunulabilir? Beyindeki işlevsel işleyiş üzerinde çalıştıklarını belirten Linnman, “Tabii tüm bunlar aslında temel belirleyici değil. Saldırganlık aslında bir seçenek ve köpeğin sahibine bu noktada sorumluluklar düşüyor. Lakin bahsedilen çevresel faktörler köpeklerin bazı çizgileri aşmasına zemin hazırlayabilir.” şeklinde konuştu. Değişen iklim şartlarının köpeklerin saldırganlık davranışı üzerindeki tesirine değinen Linnman, “Araştırmalarımız özelikle yaz mevsiminde artan sıcaklıkların, köpeklerin saldırganlık davranışlarını şiddetlendirebileceğini gösteriyor.” dedi.
Dr. Clas Linnman, bir köpeğin muhtemel saldırısına maruz kalınmaması için yapılması gerekenlere de değinerek, “İçgüdülerinize itimadın ve agresif görünen bir köpeğe karşı aralığınızı koruyun.Yaz aylarında köpeğinizin gölgeye ve suya erişebildiğinden emin olun ve çocuklarınıza bir köpeğin davranışlarını nasıl anlayacaklarını öğretin.” ifadelerini kullandı. Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
17:11
