32,8826$% -0.25
35,1821€% -0.54
2.449,68%-0,30
4.001,00%-0,17
16.005,00%-0,18
2.326,34%-0,04
10.647,91%-0,31
Bilgisayar işlemcileri her ne kadar verimlilik iyileştirmeleri yapılsa da gün geçtikçe daha çok güce aç hale geliyor. Dolayısıyla hayli fazla ısı üretiliyor. Çekirdek sayılarıyla birlikte frekans suratları da artıyor, artık stok 6.0 GHz’i normal karşılar hale geldik. Bir de bu CPU’ları soğutma meselesi var, seçenek ise iki tane: hava soğutma ve sıvı soğutma (su soğutma).
Bir bilgisayar için yatırım yaparken uzun vadeli düşünmeli, gelecek yılları da hesaba katmalısınız. Bilgisayarınızın ne kadar süre yönetim etmesini planlıyorsunuz? Donanımlarınızın kaç yıl boyunca sizin isteklerinizi karşılayacağını düşünüyorsunuz? Hız aşırtma veya donanım yükseltmesi yapacak mısınız? Soğutucu tercihi de düşünmeniz gereken önemli şeylerden biri.
İşlemcilerin yanı sıra artık ekran kartları da sıvı soğutma dizaynları kullanmaya başladı. Şirketler bazı premium GPU modelleri için özel su soğutma dizaynları hazırlıyor, fakat şimdi bu dizaynlar yaygınlaşmış değil.
Her iki soğutucu şeklinde çiplerinizin aşırı ısınmasını önlemek, soğutma bloğunu soğutmak için fanlar kullanıyor. Temelde amaç aynı olsa bile çiplerden gelen ısının soğutucuya iletilme ve soğutma şeklinde bazı farklar söz konusu. Bu farklılıklar bazen performansta büyük farklar yaratırken, bazen de neredeyse aynı sonucu veriyor.
Öncelikle belirtmemiz gerekiyor, iki soğutma tipinin de avantajları ve dezavantajları var. Evet, sıvı soğutucu ekseriyetle daha iyi performans sağlar bu doğru. Lakin kullanılan işlemci sınıf ve modeli, hız aşırtma durumu, kullanım senaryosu (iş yükü) ve sistemin genel soğutma kalitesine göre sonuçlar her zaman değişiklik gösterebilir. Bu bağlamda, iş yükünüze bağlı olarak oyun oynamak, video düzenlemek veya sadece internette gezinmek arasında dağlar kadar fark var.
Seçim yaparken maliyet, gürültü düzeyleri, performans, uyumluluk, güvenilirlik ve hatta bakım dahil olmak üzere birçok faktör söz konusu. Birçok faktör olsa da, en temelinde performans ve fiyata bakıyoruz. Biz burada şuurlu karar vermenize yardımcı olmak, ayrıca konu hakkında fikir sahibi olabilmeniz hepsi bir ortada (AIO) sıvı soğutucular ile hava soğutucuların güçlü ve zayıf istikametlerini masaya yatıracağız. Önce ikisi için genel bir değerlendirme yapalım, sonrasında hususları ayrı ayrı ele alalım.
Bilgisayarınız için en basit ve sade soğutma tahlilini arıyorsanız, hava soğutucular her zaman en iyi yoldur. Hava soğutma çok daha sağlamdır, sadedir, arıza açma potansiyeli düşüktür, basit şekilde temizlik dışında bakıma gerek yoktur. Fanın dönme noktasındaki küçük oranlı arızalar dışında sorun yaratmaz. Özetle hava tipi soğutma dizaynlarını yıllarca ve hatta on yıllarca daha sıkıntısız şekilde kullanabilirsiniz.
Çalışma hali sıvı soğutmaya karşı daha basit olsa da, hava soğutucular da son derecek yüksek performans sunabilir. Kalitesine, dizaynına ve boyutuna bağlı olarak piyasada çok sayıda ürün bulabilirsiniz. Hatta bazı soğutma tahlilleri, nispeten alt sınıf hepsi bir ortada (AIO) su soğutma tahlillerinden daha iyi performans gösterebilir.
Hava soğutucuların iyi yapılandırılmış ve yüksek kaliteli su soğutma tahlilleriyle rekabet etme talihi yok. Fakat standart sıcaklık pahalarını sağlayabiliyor ve kabul edilebilir gürültü düzeyinde çalışıyorsa hava soğutucular şahane bir seçenek. Özellikle de alt-orta düzey bilgisayar kullanan, standart oyunlar oynayan, bilgisayarı yormayan, gündelik işler yapan, internette gezinen ve video izlemek gibi nispeten basit işler yapan kişiler için.
Hava soğutucular neredeyse her zaman AIO muadillerinden daha ucuzdur. Elbette epeyce pahalı, devasa premium soğutucular da yok değil, bunları ayrı tutuyoruz. Üst düzey hava soğutuculardan daha ucuza gelen ekonomik AIO sıvı soğutucular da yok değil.
AMD ve Intel, üst segment dışında birden fazla işlemcisiyle birlikte ücretsiz bir hava soğutucu da gönderiyor. Şirketlerin kutuda verdiği ürünler en iyi performansı ve en düşük gürültü düzeylerini sağlamıyor, fakat ekseriyetle standart kullanıcılar için kâfi. Düşük güç tüketen ve fazla ısınmayan çipler için çoğunlukla stok soğutucuların kâfi olduğunu görüyoruz.
Kullanım senaryosuna bağlı olarak sıvı soğutma sistemleri kadar etkili olmasalar da, özetle hava soğutma sistemleri her zaman tercihler arasında olmalı. Günümüzde PC’lerde kullanılan en yaygın soğutma çeşidi de zati hava soğutma. PC hava soğutma sistemleri dengeli, uygun maliyetli ve kurulumu kolay. Bilgisayarınızı soğutmak için en güvenli yolu sağlarken neredeyse hiç bakım gerekmiyor.
Yalnız akılda tutulması gereken bir şey var, her zaman olmasa bile hava soğutucular daha büyük boyutta olduklarından kasada daha fazla yer kaplayabiliyor. Satın almadan önce kasanızdaki boş alana, kablolamanın durumuna ve RAM’lerin üstüne gelmemesine dikkat edin.
Eskiden bu tahliller çok daha basit görünüyordu. Artık hava dizaynlı sistemler estetik açıdan daha iyi görünen fanlar ve RGB aydınlatma seçenekleriyle sunuluyor. Lakin yine de birçok büyük soğutucuyla birlikte daha endüstriyel bir görünüme sahip. İşte avantajlar ve dezavantajlar:
Eksilerinden de kısaca bahsedecek olursak;
Aslında su soğutma sistemleriyle benzer şekilde. Hava soğutuculara CPU ile ortalarında termal macun bulunan bir plaka takılır. Isı, bu plaka aracılığıyla ısı emici adı verilen özel olarak tasarlanmış bir metal kesimine aktarılır. Çip tarafından üretilen ısı özel tasarımı sayesinde metalden yukarı yön alır. Daha sonra bir fan, ısı emici tarafından üretilen sıcak havayı CPU’dan ve diğer kritik bileşenlerden uzağa iter. Takılı fan, gerektiğinde soğutma performansını artırmak için otomatik olarak daha hızlı dönmeye başlayabilir.
Özetle sıcaklıklar soğutma fanları aracılığıyla hava kullanılarak düşürülüyor. Hava soğutucular, 90 mm, 120 mm veya 140 mm gibi farklı boyutlarda birden fazla fana sahip olabilir.
Sıvı soğutmanın iki temel avantajı var: AIO modeline ve şartlara bağlı olarak sunduğu potansiyel performans ve gürültü düzeyleri. Bu avantajlar radyatör kullanımıyla alakadar. Radyatörler kasanın kenar kısımlarına yerleştirilirken, daha fazla ısı dağılımı için daha geniş bir yüzey alanı sunmak üzere onlara daha fazla alan sağlanabiliyor. Bu da fanların aynı düzeyde soğutma performansı elde etmek için daha yavaş dönmesine veya hiç dönmemesine, ya da daha fazla termal dağılım sağlamak için kurallara bağlı olarak daha hızlı dönmesine imkan tanıyor.
Bir genelleme yapıyoruz lakin soğutucudan soğutucuya fark var. Dediğimiz gibi, esere bağı olarak soğutma yeteneği söz konusu olduğunda hava ve sıvı tahliller arasında çoklukla çok fazla fark yoktur. İyi diyebileceğimiz bir 240 mm AIO sıvı soğutucu, orta-üst seviye bir çift kule hava soğutucu ile benzer performanslar gösterebilir. Fakat performans, herhangi bir hava soğutucunun rekabet edebileceğinden daha fazla metalin bulunduğu büyük 360 mm ve 480 mm’lik dizaynlarda farkını hissettirecektir.
Sıvının hacmi, aynı zamanda bir sıvı soğutucunun ısıya doyum mühletini de etkiler. Hacmin yüksek olması, CPU veya GPU yükündeki ani artışların dengelenmesine yardımcı olur.
Su soğutucunun montajı daha zahmetlidir zira çok fazla zorlamak istemeyeceğiniz önceden takılmış borularla uğraşacaksınız. Ayrıca radyatörü doğru noktaya monte etmeyi de hesaba katmanız gerekir; bu da kasanıza ve bileşen nizamınıza bağlı olarak açıklık sorunlarına yol açabilir.
Bu ortada, düzgün şekilde kurulum yapıldığında kasanın içi daha ferah, bileşenlere erişim daha kolay olabilir. Kasaya da bağlı olarak belleklere, PCIexpress yuvalarına veya hatta CMOS pilinize erişim daha kolaydır.
Özetle avantajları sıralayacak olursak;
Dezavantajlar ise;
Sıvı soğutma otomobilinizdeki veya konutunuzdaki radyatör gibi çalışmakta. Bu sistemler sıvıyı, soğutulmakta olan çipin üzerinde duran “su blokları” aracılığıyla dolaştırır. Su bloğunda dolaşan nispeten daha soğuk sıvı, ısıyı çipten uzaklaştırarak çipi soğutur. Isı transfer özelliklerini güzelleştirmeye yardımcı olmak için su bloğu ile CPU arasında termal macun ve bir taban plakası bulunur. Isınan sıvı radyatöre pompalanır ve burada fanlar onu soğuk havaya maruz bırakır. Yeniden soğutulan sıvı daha sonra işlemciyi soğutmak üzere su bloğuna geri gönderilir. Bu döngü daima tekrarlanırken stabil soğutma performansı sağlanıyor.
Daha yüksek TDP kapasitesine sahip bir hava soğutucusu (250W gibi), benzer soğutma kapasitesine sahip olduğu göz önüne alındığında bir sıvı soğutma tahlilinden daha gürültülü çalışır. Tercihiniz gürültülü bir bilgisayar yerine sessiz bir bilgisayar kurmaksa, sıvı soğutucu almalısınız. Elbette, sıvı soğutucunun da yüksek süratlerde çalışırken dönen ve biraz gürültü çıkaran fanları var.
Daha fazla fan kullanarak daha sessiz soğutmayı kolaylaştırmak için büyük radyatör boyutuna sahip bir sıvı soğutucu seçebilirsiniz. Örneğin, 360 mm radyatörlü uygun bir üst seviye AIO sıvı soğutucu, 240 mm radyatörlü bir sıvı soğutucuya kıyasla potansiyel olarak daha sessiz gürültü düzeylerinde çalışacaktır.
Uzun lafın kısası, sıvı soğutmanın genel olarak daha sessiz olup olmadığını merak ediyorsanız cevap evet. Yine de eklemeden geçmeyelim, premium segmentte birçok kabul edilebilir gürültü düzeyleri sunan başarılı hava soğutucular da var.
Özet geçecek olursak, iyi bir hava soğutucusu ile iyi bir AIO soğutucu arasındaki performans farkı büyük değil. Sıcaklık karşılaştırma testlerine ve kıyaslamalara bakarsanız, iki seçeneğin birbirlerine birkaç derecelik farklarla yakın olduğunu göreceksiniz. Yani ortadaki farklar göz gerisi edilebilir.
Üst seviye AIO modelleri ise tüm hava soğutuculardan daha iyi performans gösteriyor. Bunun nedeni, bir sıvı soğutucunun ısıyı soğuk plakadan hızlı ve verimli bir şekilde uzaklaştıran sabit bir soğutulmuş sıvı kaynağı tutabilmesi. Isınan sıvı radyatöre geri döner, soğur ve döngü tekrarlanır. Bir AIO soğutucunun içindeki sıvının büyük hacmi sayesinde CPU’nun sıvıyı ısıtması biraz zaman alır. Başka bir deyişle, tüm soğutma sistemi hızlı bir şekilde ısınmaz ve CPU’nuzun azamî sıcaklıklara ulaşması için biraz zaman geçer.
Tekrar üzerine bastırarak söyleyelim, sıvı soğutmanın performans farkı başta iş yükü olmak üzere farklı faktörlere bağlı. Örneğin CPU’nun fazla zorlanmadığı standart misyonlarda sıvı soğutucu ve hava soğutucu arasındaki farkları hissetmezsiniz. Lakin açık dünya oyunları veya video sürece gibi CPU kullanımının değişkenlik gösterdiği vazifelerde sıvı soğutma teorik olarak CPU’yu hava soğutmadan daha serin tutabilir.
Hikaye burada da bitmiyor. Sıvı soğutucular ekseriyetle göz arkası edilen başka bir performans avantajına sahip; ısıyı diğer bileşenlerinizden ve kasadan uzaklaştırırlar. Radyatördeki fanları havayı sistemin dışına itecek şekilde yapılandırarak ortam sıcaklıklarını biraz daha düşürür ve bilgisayarınızda çok yönlü olarak daha iyi soğutma elde edersiniz. Hava soğutucular ise ısının bir kısmını kasanın içine yayar ve etraftaki bileşenlerin biraz daha fazla ısınmasını sağlayabilir.
Uyumluluk da akıllara gelmeyen, aslında en önemli şeylerden biri. Her şeyden önce bakmanız gereken bir şey var, işlemcinize ne cins bir sıvı soğutma gerekli? Intel veya AMD masaüstü işlemcinizin teknik özellikler sayfasında, TDP kısmı altında güç tüketimini bulacaksınız. Bu bilgilerle birlikte işlemcinizin çalışma biçimi (sıcak/serin) hakkında bilgi edinebilirsiniz. Technopat Sosyal gibi mecralarda aynı işlemciyi kullanan kişinin fikirlerini alabilirsiniz.
Diğer yandan, soğutucunun RAM modülleri, VRM soğutucuları ve hatta soğutuculu bir M.2 SSD gibi anakartınıza takılı diğer bileşenler için kâfi boşluk sağlayıp sağlamadığını kontrol etmeniz gerekiyor. Bu konu basit gibi görünebilir, lakin iyi araştırma yapmazsanız işler çok karmaşık bir hal alabilir.
Sıvı soğutucular ile hava soğutucular arasındaki uyumluluk söz konusu olduğunda, AIO sıvı soğutucular daha geniş çapta uyumluluk sağlar. Büyük bir hava soğutucusu PC kasanıza sığmayabilir zira yüksek performanslı olanlar gerçekten büyük. Boyut, ister uzun soğutucular ister daha büyük RAM modülleri olsun, sonuçta birçok bileşenle uyumsuz hale gelebilir.
Genel olarak, radyatörü PC kasanıza sığdırabildiğiniz sürece sıvı soğutucular daha iyi uyumluluk sunar. CPU’nuza takılan su bloğu, birçok hava soğutucusunun tersine RAM yüksekliğinize veya VRM soğutucunuza müdahale etmeyecek şekilde tasarlanmıştır. Yine de herhangi bir CPU soğutucusunu seçmeden önce, üstte belirtildiği gibi her şeyi kontrol etmeniz gerekecek.
Hava soğutucularda arıza yaratabilecek tek bir şey var o şey de fan. Fanların da kolay kolay arızalandığını göremezsiniz. Ayrıca bilgisayarlarını çok fazla taşıyanlara sıvı soğutucular yerine hava soğutucular öneriyoruz.
Bu konuda elbet hava soğutucular daha avantajlı. Lakin tek bir cümleyle cevap vermek mümkün değil. Bir AIO sıvı soğutucunun güvenilirliği üreticiye bağlı. Corsair, Arctic, Deepcool, Lian Li ve Cooler Master gibi üreticilerin çağdaş nesil sıvı soğutucularından gidelim.
Modern AIO modellerinde güvenilir pompalar kullanılıyor ve soğutma sıvısı dökülme olayları günümüzde çok nadir. Bilgisayarınızı çok fazla hareket ettirmediğiniz sürece CPU soğutucunuzun çalışmayı durdurması için hiçbir neden yok. Dahası, üreticiler uzun vadeli garanti mühletleri sağlıyor ve modele bağlı olarak 3 ile 5-6 arasında garanti sunulabiliyor. Bu süre zarfında AIO sıvı soğutucuya kasıtlı bir hasar verilmediği sürece, bileşenlerinden herhangi biri (pompa, radyatör, aydınlatma vb.) çalışmayı durdurursa garanti kapsamında sayılacaktır.
Çoğunlukla, hatta neredeyse her zaman hava soğutucular daha uygun fiyatlıdır. AIO sıvı soğutucular, bunlar her zaman karşılaştırılabilir bir hava soğutucusundan daha pahalı. Söylediğimiz gibi bu soğutma tahlilinde birçok ek bileşen kullanılıyor. Su bloğu, pompa ve radyatör derken üretimi çok daha karmaşık, her açıdan çok daha maliyetli.
Dolar üzerinden fiyatlandırma yapacak olursak, 20-30 dolar civarına çok iyi hava soğutucular mevcut. En alt düzey AIO sıvı soğutucular ise 50 dolardan başlıyor. Bu ortada, aynı fiyat noktasında bile hava soğutucuların ekseriyetle daha iyi performansa sahip olduğunu göreceksiniz.
Ekran kartlarına gelince, GPU’lar için sıvı soğutmalı modeller bulmak çok zor ve neredeyse hepsi kolaylıkla yükseltilemeyen soğutucularla birlikte geliyor. Hava soğutmalı modellere kıyasla büyük artılar sağlamayan sıvı soğutmalı bir kart için yüksek paralar harcamak herkese göre değil.
Genel olarak sıvı soğutucuların şık ve çağdaş göründüğünü, hava soğutucuların ise daha çok endüstriyel bir havaya sahip olduğunu söylesek muhtemelen yanılmış olmayız. Minimalist bir dizaynın peşindeyseniz, klasik bir AIO soğutucunun tasarımı hoşunuza gidecektir. Radyatör sizi rahatsız etmez, şık görünen küçük bir su bloğu kullanılmakta. Borular ise çoklukla estetiği bozmaz, hatta güzelleştirebilir.
Modele de bağlı olarak, hava soğutucuları devasa ısı boruları ve kanatlarıyla işlemcinin üzerinde size göz kırpmaya başlar. Bazıları ise RGB aydınlatma ve hatta entegre ekranlar sayesinde çok daha estetik görünebiliyor.
Sonuç olarak estetik kişisel isteye bağlı bir şey, bu nedenle hangi tarzı tercih edeceğinize karar vermek size kalmış.
Özel su soğutma kullanmayı düşünüyorsanız, hazır olarak gelen AIO tahlillerinin tüm avantajlarını ve dezavantajlarını ikiyle çarpın. Özel olarak oluşturulan sıvı döngü dizaynları çok daha yüksek performans sunma potansiyeline sahip. Ayrıca doğru şekilde kullanıldığında neredeyse tamamen sessiz çalışabilir.
Kendi radyatörünüzü seçebilir, isterseniz birden fazla radyatöre sahip olabilir ve CPU ile GPU’yu aynı soğutucuya bağlayabilirsiniz. Ve tıpkı üst seviye AIO soğutucularda olduğu gibi, çok fazla soğutma kapasitesine sahip özel bir sıvı döngüsü oluşturarak ve ardından fan suratını düşürerek gerçekten düşük gürültü düzeyleri elde edebilirsiniz.
Ayrıca sert çizgili borular, krom ilişki parçaları, dağıtım plakaları, süslü RGB aydınlatma, efektli farklı sıvılar ve pratik olarak sonsuz renk seçenekleriyle muazzam bir görüntü meydana getirebilirsiniz.
Getirebilirsiniz lakin bütçeniz varsa. Kesenin ağzını bir oldukça açmanız gerekecek. Özel (custom) sıvı soğutmanın dezavantajları da çok. Kurulum ve montaj çok çaba gerektirir ve sisteminizde sızıntılar, gürültülü ve rahatsız edici hava kabarcıkları, döngüde buharlaşma ve birikme potansiyeli var. Bu da sıvının her altı ayda bir ila bir yılda bir temizlenmesini ve değiştirilmesini gerektirir. Ön maliyetler yüksek ve yaptığınız yatırımı sonradan nakite döndürmeniz pek de mümkün değil.
İyi tarafı, özel döngüler bilgisayarınızın diğer modüllerini da soğutmanıza imkan tanıyor. RAM’leri veya anakartı (VRM’ler) mı soğutmak istiyorsunuz? Özel kitler mevcut. İsterseniz SSD’nizi bile su ile soğutabilirsiniz.
Satın alabileceğiniz en küçük, en kompakt soğutucular hava soğutuculardır. Evet büyük yapılarından bahsettik, lakin çok kompakt dizaynlar da mevcut. ITX kasayla bir sistem topluyorsanız, birçoğu birçoğunun 240 mm’den hatta 120 mm’den daha büyük radyatörleri desteklemediğini göreceksiniz. Bu kısıtlamalar ve size kalan küçük alan, hava soğutmayı en iyi seçenek haline getiriyor. Hatta bazen tek seçenek olabilir.
Mini-ITX PC’ler çoklukla biraz maliyetlidir ve hava soğutucu seçimi fiyatı daha makul düzeylere düşürecek. Daha olan şey ise çok çeşitli küçük, düşük profilli CPU soğutucularının olması, en küçükleri anakartın ardındaki I/O muhafazasının üzerine bile çıkmıyor.
Ayrıca mini-ITX sistemlerde daha düşük güçlü CPU’lar ve GPU’lar kullanıldığından hava soğutucularının daha düşük performanslı olması çoklukla çok da önemli değildir.
Hız aşırtma süreciyle donanımları hudutlarının ötesine taşır, daha iyi performans almaya çalışırız. Haliyle bunu yaparken sıcaklıklar yüksek düzeylere çıkıyor. Şayet overclock yapacaksanız sıvı soğutma tahlilleri parasının hakkını daha iyi verecektir. Hız aşırtma sırasında olağandan daha fazla ısı üretilir ve su soğutma döngüsü bu işin üstesinden daha iyi şekilde gelir.
Açık olmak gerekirse, birden fazla kişi için en iyi seçim hepsi bir ortada ( AIO) sıvı soğutucu. Daha ucuz, kurulumu ve bakımı kolay, riskleri daha az. Hava/sıvı soğutmanın tüm güçlü ve zayıf taraflarını bir araya getirdik. İkisinin de artıları ve eksileri var. Genel bir yorum yapacak olursak, hava soğutma düşük ve orta düzey sistemler için çok daha cazip, sıvı soğutma ise daha üst düzey bilgisayarlara yönelik.
Ancak sonuçta bu kişisel tercih meselesi. Bütçeniz ve gereksinimlerinize bağlı olarak piyasadaki çok sayıdaki eserden birinde karar kılabilirsiniz. Hava soğutma, gürültü düzeyleri ve performans açısından giriş-orta düzey AIO sıvı soğutucular kadar güzeldir ve uzun vadede çok daha sağlam ve güvenilir. Su soğutma ise daha yüksek performans sunma potansiyeline sahip.
Audi, İki Milyondan Fazla Arabasına Chatgpt Getiriyor
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.