Tatilde çoğumuzun beslenme rutini ve alışkanlıkları değişir. İstisnalar olsa da ‘Nasıl olsa tatildeyiz eve dönünce tertibe sokarız’ diye ipin ucunu kaçırıyor, normalde yemediğimiz şeyleri beslenmemize dahil ediyoruz. Alışılmış bu nizamın apansız değişmesi, bedenimizin dengesini de bozuyor. Ayrıca hijyenik şartların eksikliği, yetersiz su tüketimi, saklama koşulları gibi pek çok etken bağırsak floramızın dengesini bozabilir ve tatilimiz zehir olabilir.
Tüm yıl bir tatilin hayalini kurup yediğiniz içtiğiniz yüzünden tatilinizi otel odasında ya da hastanede geçirmek istemiyorsanız bu tekliflere kulak verin.
Araştırmalar, seyahat eden kişilerin yüzde 50’ye yakınının mide-bağırsak rahatsızlığı yaşadığını doğruluyor. Çoğunlukla besinler ve içme sularından bulaşan bakteriler bağırsakta iltihaba neden oluyor ve bakteri dengesini değiştiriyor. En yaygın tetikleyici, kontamine yiyecek veya sudaki zararlı bakterilerdir.
Gastroenterology mecmuasında 2017’de yayınlanan bir inceleme, gezgin karnı geçiren kişilerin yüzde 10’unun şişkinlik, ishal veya kabızlık ve karın ağrısı gibi semptomlarla birlikte uzun müddetli IBS geliştirdiğini buldu. Bunun nedeninin enfeksiyonun bağırsakta iltihaba neden olması ve oradaki bakteri dengesini değiştirmesi olduğu düşünülüyor; bu da belirtilerin enfeksiyon temizlendikten haftalar ve aylar sonra da devam ettiği anlamına geliyor.
Kaynak: Daily Mail
Daily Mail’e konuşan Mikrobiyom bilimcisi Dr Emily Leeming, tatilde bağırsak sağlığı için dikkat edilmesi gerekenleri, bunu önlemek ve hastalandığımızda semptomları hızla hafifletmenin yollarını anlattı:
BAĞIRSAK BAKTERİLERİNİ ARTIRIN
Leeming, seyahatinizden evvelki hafta bağırsaklarınızı ‘seyahat hazırlığı’ yapmayı düşünmenizi yani bağırsak bakterilerinizi iyi durumda tutmanızı önerdi ve bunun nedenini şöyle açıkladı: Kalın bağırsağınızda yaşayan ve topluca bağırsak mikrobiyomu olarak bilinen trilyonlarca zararsız bakteri ve diğer mikroplar, zararlı istilacıların bağırsaklarınızda kolonileşip enfeksiyona neden olmasını engellemeye yardımcı olur.
Geçen yıl Science mecmuasında yayınlanan Oxford Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, birçok farklı bağırsak bakterisi çeşidi içeren sağlıklı bir bağırsak mikrobiyomuna sahip olmanın, hayatta kalmak için ihtiyaç duydukları besinleri kullanarak salmonella gibi zararlı bakterilerin büyümesini engellediğini ortaya çıkardı.
Bağırsak mikrobiyomunuz aynı zamanda bağışıklık sisteminizle de etkileşime girer; bağışıklık hücrelerinizin yüzde 70’i bağırsak zarında yaşar. Sağlıklı bir bağırsak bakteri topluluğu, bağışıklık sisteminizin savunmasını güçlendirmeye yardımcı olabilir, böylelikle bağışıklık hücrelerinizin zararlı bakterileri enfeksiyona neden olmadan önce tanımlamasını ve bunlarla savaşmasını kolaylaştırır.
Leeming, daha fazla lif tüketmeye odaklanarak tatilinize geri sayım yaparken iki hafta içinde bağırsak bakterilerinizi beslemeye başlamanızı, öğle ve akşam yemeklerinde tabağınızın yarısının sebzelerle dolu olmasını sağlamanızı ve fındık gibi tohumlu atıştırmalıklar tüketmek gibi basit adımların yardımcı olabileceğini ifade etti ve ekledi: “Buğday kepeği, meyve, kefir gibi fermente besinler, kuruyemiş ve tohumlardan oluşan bağırsak dostu kusursuz bir kahvaltıyı günlük diyetinize eklemeyebilirsiniz.”
Yolcu ishali seyahat edenleri en çok etkileyen hastalıktır. Her yıl uluslararası yolcuların %20-50’sinde, tahminen 10 milyon bireyde hastalık görülür. Ekseriyetle seyahatin ilk haftasında ortaya çıkar ama seyahatin herhangi bir vaktinde ve hatta eve dönüş sonrasında bile gelişebilir. Primer neden çeşitli enfeksiyon casuslarıdır. En sık yolcu ishaline neden olan casus enterotoksijenik Escherichia coli’dir. (ETEC). ETEC kramplar, düşük derece ateşli veya ateşsiz sulu ishal yapar. ETEC dışında diğer bakteriler, çeşitli viral ve parazitik enterik patojenler de potansiyel casuslardır.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı
Seyahat ishalinin ortaya çıkması durumunda en büyük tehlikenin dehidrasyon yani bedenin susuz kalması olduğunu söyleyen Dr. Leeming, sadece sıvıyı değil aynı zamanda bedeninizin sıvı istikrarına yardımcı olan sodyum, klorür ve potasyum gibi elektrolit tuzlarını da kaybedeceğiniz için, suyun tek başına yeterli olmayacağını vurguladı.
Halsizlik ve baş dönmesi hissinin, sıvı ve tuz düzeyinizin düşük olduğunun bir işareti olduğunu söyleyen Dr. Leeming, yardımcı olması için rehidrasyon poşetleri veya elektrolit içecekleri satın alabileceğinizi belirtti ve herkesin yapabileceği basit bir tanım paylaştı:
6 çay kaşığı şeker (vücudunuzun su emme oranını hızlandırmak için) ve 1/2 çay kaşığı tuzu (sodyum ve klorür sağlamak için) bir litre suya ekleyin. Ekstra potasyum almak için bunun yanında bir muz yiyin. Günde 1,5-2 litre sıvı almayı hedefleyin.
İSHALKEN DONDURMADAN UZAK DURUN
İshal olduğunuzda bağırsaklarınızın sütteki şeker olan laktozu tam olarak sindiremediğini ve bu durumun belirtilerinizin daha da kötüleşmesine neden olabileceğini söyleyen Dr. Leeming, kendinizi normal bir şekilde yiyip içebilecek kadar iyi hissetseniz bile, iyileşmenizin ilk günlerinde sisteminiz gerçekten olağana döndüğünü hissedene kadar dikkatli olmanız gerektiğinin altını çizdi.
Aynı nedenlerden ötürü ishal olduğunuzda tatil dondurmanızı ertelemeniz gerektiğini zira dondurmanın da semptomlarınızı daha da kötüleştirebileceğini belirten Dr. Leeming, müshil benzeri bir tesire sahip olmasından ötürü kahveden de uzak durulması gerektiğini, aynı şeyin baharatlı yiyecekler için de geçerli olduğunu zira toz biber ve kırmızı biber gibi baharatlarda bulunan kapsaisinin, yiyeceklerin bağırsaklarınızdan geçiş suratını hızlandırabildiğini sözlerine ekledi.
YOĞURT, AYRAN, SİRKE İÇEREN BESİNLERİ TÜKETİN
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Süda Tekin, toplu yemeklerin pişirildiği otellerde fazla ölçüde tüketim veya dışarıda uygun hazırlanmamış besinlerin tüketilmesine bağlı olarak bağırsak florasında bozulmanın yaşanabileceğini, seyahat ishalinin, mikropların yol açtığı ‘infeksiyöz ishal’den farklı olduğunu ifade etti.
Özellikle kronik bağırsak hastalığı olan kişilerin başta olmak üzere tatil döneminde floranın düzenlenmesine katkı sunan yoğurt, ayran, sirke içeren besinlerin tüketilmesinin önemli olduğunu belirten Tekin, ayrıca daha önce floranın tanımadığı farklı yemekler tadılacaksa aynı gün çok karıştırılmaması gerektiğinin altını çizdi ve ekledi:
“Eğer doğal beslenme taze ve uygun yıkanmış zerzevat ve meyvelerle sağlanırsa özellikle piyasada pek çok çeşidi bulunan probiyotiklerin alınması gerekli değildir.”
KAYNAĞI BELLİ OLMAYAN SU VE BUZ TÜKETİLMEMELİ
Yaz aylarında dışarıda tüketilen en riskli besinler hangileri?
Prof. Dr. Süda Tekin, en riskli besinleri ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlattı:
“Havaların hızla ısınmasıyla birlikte özellikle protein içeren, yumurta, et ve süt içeren besinler saklanma şartlarına uyulmamış kıyma, taze olmayan deniz ürünleri ve balık çok çabuk bozulur. Bu besinlerin tüketilmesi sonrasında bulantı, kusma ve ishalle seyreden enfeksiyonlar izlenebilir. Kontamine olmuş yani hastalık etkeni bir mikropla kirlenmiş besinler gibi pak olmayan suların kullanılması (hem içme hem de gıda paklığında kullanma) da bağırsak enfeksiyonu gelişimine yol açar. Sıcaklarda kullanımı artan buzun da pak suyun dondurulmasıyla elde edilmelidir. Kaynağı belli olmayan su ve buz tüketilmemelidir.”
TEK KULLANIMLIK İÇECEKLERİ TERCİH EDİN
Her şeyin dahil edildiği otellerde gereğinden fazla ve karışık besinlerle beslenmenin bağırsak florasını önemli ölçüde bozduğu gibi etli, sütlü besinlerin uygun sıcaklıkta saklanamamasından kaynaklı çabuk bozulabileceğini ifade eden Tekin, yine ağzı açık halde bırakılan ve dökülerek servis edilen sıvı besinlerin da kirlenme mümkünlüğünün yüksek olduğu hatırlattı ve kişiye özel açıklan tek kullanımlık içecekler tercih edilmelidir.
UYGUN KOŞULLARDA HAZIRLANAN DONDURMA HASTA ETMEZ
Özellikle çocuklar için tatil demek dondurma demek. Dondurma tüketimi konusunda nelere dikkat etmeliyiz?
Saklama şartlarının uygun olması, gıdayı üreten ve dağıtan kişinin doğru el hijyeninin sağlaması gerektiğini söyleyen Tekin, uygun ve steril koşullarda hazırlanarak saklanan dondurma tüketiminin kişiyi hasta etmediğini fakat hastalığa mikropların sebep olduğunu sözlerine ifade etti.
Gıda temizliği kadar vücut temizliğine de değer verilmeli. Eller yemekten önce ve sonra, tuvaletten önce ve sonra sabun ve bol suyla alacı yıkanmalıdır. Tatilde serinlemek için girilen havuzlar, göller, insan dışkısı ile atılan, dizanteri ve tifo etkeni, hepatit etkeni mikroorganizmaların bulaşmasında rol oynayabilir. Sularda bulunan mikroorganizmalar kişilerin yüzmesi sırasında en çok su yutulması, bunun dışında solunum veya suyla temas sonucu gerçekleşmektedir. Havuz, SPA, kaplıca suları ile en çok ishal etkeni mikroorganizmalar bulaşmaktadır. Özellikle ishali olan kişilerin havuzu kullanmaları, havuzdan kaynaklanan ishallerin en önemli nedeni olmaktadır. İshalli bir kişinin dışkısında ise milyonlarca mikrop bulunduğu unutulmamalıdır.
13:13
