(ANKARA)- TBMM, dokuz günlük bayram tatilinin ardından mesaiye başladı. Yarın Dijital Mecralar Platformu Komitesi, dijital telif gündemi ile yeniden toplanacak. Komisyonda, Google Bilgi Teknolojileri Limited Şirketi sunum yapacak.
TBMM Dijital Mecralar Kurulu, Demirören ve Turkuvaz medya kümeleri ile Anadolu Ajansı’nın da ortalarında olduğu bazı yayıncı kuruluşların da desteklediği “dijital telif düzenlemesi” gündemiyle dört kez toplandı. Evvelki toplantılarda Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu başta olmak üzere Rekabet Kurumu ismine Selçuk Yılmaz ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürü Erkin Yılmaz da sunum yapmıştı. Zaman zaman tansiyonun yükseldiği toplantılarda muhalefetin telif maddesine ilişkin en büyük itirazı, yasanın bütüncül bir yaklaşımla ele alınmaması, büyük yayıncı şirketleri korurken küçük şirketlerin ve burada çalışan basın işçilerinin haklarının yasa ile garanti altına alınmaması oldu.
“Eser sahibini koruyacak düzenlemeleri getirmeden yaparsak bir şey yapmış sayılmayız”
Dijital Mecralar Platfomu yarın AKP Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman başkanlığında toplanacak. Yayman geçtiğimiz ay düzenlenen toplantıda dijital telif sıkıntısının kıymetine dikkat çekerek, “Dijital telif konusunun ana fikri şu; haberin bir fikir ve sanat yapıtı sayılması noktasında bir talep var. Bu talebi komitemiz kıymetlendirecek ve bu konuda bir müzakere yapacağız. Ben de doğrusu, haberin ve içeriğinin bir telif sayılması gerektiğini düşünüyorum zira Avrupa örneklerine bakıldığında, Kıta Avrupası örneklerine de bakıldığında, Anglosakson örneklerine bakıldığında, burada haberin bir telif konusu edildiğini görüyoruz” tabirlerine yer vermişti.
Böyle bir sistemin Türkiye’de düzgün bir şekilde işlemesi için, “fikri üreten işçinin de işverenin da örgütlü olması lazım” diyen CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan, şu tabirleri kullanmıştı:
“Patronun örgütlü olması gerekiyor, monopollerinin kırılmış olması gerekiyor. Şimdi biz bu düzenlemeyi yapacağız ama yapay zekayla ilgili herhangi bir yasal düzenlememiz yok. Rekabet Konseyi’ne soruyorum; ‘Google’a kaçta kaç oranında ceza kesiyorsunuz’ diyorum, karşılık yok. Sinema konusunda 2019 yılında bir düzenleme yaptınız yapımcıların eline düştünüz. Korkunç sonuçlar doğurdu. Bir sürü gelir getirici uygulama için sonunda gidip 5-6 yıl sonra düzenleme yapmak zorunda kaldınız. Biz orada aklı arıyorsak, monopolleri yok edeceğiz, yeni inhisarlar yaratmayacağız. ‘Bazı arkadaşları paaraya ihtiyacı var, bizim gruplar paraya doysun, Google’dan da biraz para gelsin, bir kurum oluşturalım bu kurum da yemlik olarak onlara göndersin’ derseniz ben buna karşıyım. Avrupa Birliği’nin yapay zeka ilgili getirdiği kuralları yasalaştırmadan, biz çalışanların örgütlü hakkını savunmadan, bu bölümde üretenin, fikri eser sahibini koruyacak düzenlemeleri getirmeden bu düzenlemeleri yaparsak bir şey yapmış sayılmayız.”
Özkan, “Telif hakları konusu özgürlük alanlarımızı daraltan, iş alakalarını değiştiren bir şey. Yarın medya işvereni sana maaş vermiyorum, Google’dan gelecek olan paranın da dörtte birini alacağım derse ne yapacağız” sorularını yönelterek bu düzenlemede Türkiye’nin ekonomik ve sosyal şartlarının da göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamıştı.
“Yasa hazırlanırken kamu faydası ve yaratıcının hakları konusundaki istikrarın çok iyi kurulması gerekiyor”
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili ve iletişim uzmanı Dr. Sevilay Çelenk ise, gelişmiş ülkelerden örneklerle hususun tartışıldığını öte yandan Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bu durumun dezavantaj yaratabileceğine dikkat çekmiş ve şu tabirleri kullanmıştı:
“Bu hakların korunması epeyce önemli. Bu korunma aynı zamanda içeriklerin mecralarda çoğaltılarak içinin boşaltılmasını da engelleyen bir durumu var. Günümüzde özellikle dijital içerikler söz konusu olduğunda çok sıkı bir denetim bazen arzu edilmeyen sonuçlara da yol açabiliyor. Gelişen ve gelişmekte olan ülkeler arasında dijital uçurum var. Sıkı denetim gelişmekte olan ülkeler açısından dezavantaj olabiliyor. Elhasıl çift yönlü düşünülmesi gereken bir konu var burada. Bu yasa hazırlanırken kamu faydası ve yaratıcının hakları konusundaki istikrarın çok iyi kurulması gerekiyor.”
Google yetkilileri kurula katılacak
Google başta olmak üzere pek çok dijital platformun Türkiye’deki yayıncılara ödeme yapmaması hatta X ve Tiktok gibi şirketlerin uzun bir süre Türkiye’de temsilcilik dahi açmaması komite toplantılarında sık sık gündeme geldi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, X’in temsilci atamasına ilişkin, “Geçmişte bir temsilcilikleri vardı. Fakat hiçbir yaptırımımızı uygulamaya kâfi değildi. Şimdi 100 milyon liralık bir şirket kurdular. Dolayısıyla bizim dediklerimizi artık uygulamak durumundalar, önemli bir sermayeleri var. İnşallah bu kurula da temsilicilerini getiririz, notumuzu aldık” demişti.
Önceki komisyon toplantısına katılan Rekabet Kurumu Denetim ve Uygulama Dairesi Başkan Yardımcısı Selçuk Yılmaz, Google’a Rekabet Kurumunun ceza kestiğini fakat ölçünün yararının kaçta kaçı olduğunu ‘ticari sır’ münasebeti ile açıklayamayağını söylemişti. Bunun üzerine ise CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan, “Rekabet Kurumu Google’la ilgili bir soruşturma açtı mı ya da bir kaç soruşturma açtı mı? Bu soruşturmaların sonucu ne oldu?’ sorusunu yöneltmiş Yılmaz, “Rekabet Kurumu şu ana kadar Google’la ilgili 4 tane soruşturma açtı ve bunlar son karara bağlandı. 2018 yılında 196 milyon, 296 milyon olmak üzere soruşturmalarda farklı cezalar uygulandı” karşılığını vermişti.
Cezaların Google’ın Türkiye’deki karları üzerinden kesildiğini belirten Yılmaz, Google’ın Türkiye’de kazandığı toplam geliri ise ‘ticari sır’ olduğu gerekçesiyle açıklamadı. Bunun üzerine Özkan, “Google soruyoruz, Google söylemiyor; size soruyoruz siz söylemiyorsunuz” diyerek komitede şeffaflık çağrısında bulunmuştu.
Henüz kurula sunulmuş bir taslak metin ise bulunmamakta.
17:11
