Merkez Bankası Başkanı Karahan, TBMM Plan ve Bütçe Kuruluna, TCMB Kanunu’nun gereği Bankanın faaliyetlerine ilişkin sunum yaptı.
Merkez Bankası’nın temel gayesinin, fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek olduğuna işaret eden Karahan, “Bu amaçla, 2023 yılı haziran ayından itibaren güçlü bir mali sıkılaşma yapmaktayız. Fiyatlama davranışlarını ve enflasyon beklentilerini yakından takip ediyoruz. Enflasyon, amaçlarımızla uyumlu düzeylere gerileyene kadar sıkı para siyaseti duruşumuzu korumakta kararlıyız. Enflasyon görünümünde kalıcı bir bozulmaya muhakkak izin vermeyeceğiz” ifadelerini kullandı.
2024’ün ilk çeyreğine ilişkin bilgilerin, iç talebin büyümeye yıllık bazdaki katkısının azalmakla birlikte hala yüksek seyrettiğine işaret ettiğini dile getiren Karahan, ilk çeyrek prestijiyle net ihracat 2022’nin üçüncü çeyreğinden bu yana ilk kez yıllık büyümeye müspet katkı verdiğini vurguladı.
Karahan, yılın ilk çeyreğinde iç talebin güçlü seyrettiğini belirterek ikinci çeyreğe ilişkin öncü göstergelerin, yurt içi talepte ilk çeyreğe kıyasla yavaşlamaya işaret ettiğini dile getirdi.
– Sıkı para siyaseti talebi dengeleyecek, tasarrufları teşvik edecek
İç talep ve üretime ilişkin görünümün, toplam talep şartlarının enflasyonist seviyede seyrettiğine işaret ettiğini anlatan Karahan, sıkı para siyasetinin talebi dengeleyeceğini, tasarrufları teşvik edeceğini söyledi. Bunun sonucunda negatif seviyelere düşecek olan çıktı açığının, dezenflasyon sürecinin önemli bileşeni olacağına dikkati çekti.
Karahan, “2024’ün ikinci yarısında, mali sıkılaştırmanın gecikmeli tesiriyle iç talepte zayıflama olacağını ve bu sayede cari istikrardaki güzelleşmenin devam edeceğini öngörüyoruz.” diye konuştu.
‘Konut piyasasındaki gelişmeleri yakından takip ediyoruz’
Yıllık enflasyonun mayıs prestijiyle yüzde 75,5 olduğunu anımsatan Karahan, sadece yıllık göstergeleri değil, aylık enflasyonun ana eğilimini de yakından takip ettiklerini kaydetti. Karahan, şöyle devam etti:
“Son periyotta hizmetler kümesindeki fiyat artışlarının, diğer kümelere kıyasla daha güçlü olduğunu görüyoruz. Mayıs prestijiyle yıllık enflasyon temel mal kümesinde yüzde 56,5 oranındayken hizmet kümesinde yüzde 96 civarındadır. Hizmet sektörüne ait yayılım endeksi tarihî eğiliminin üzerinde seyrederek fiyat artışlarının sektör geneline yayılmaya devam ettiğine işaret etmektedir. Dalın emek-yoğun yapısı kısmen bu gelişmeyi açıklarken geçmiş enflasyona endeksleme davranışının etkisi, özellikle yönetilen-yönlendirilen kalemler, kira, sağlık ve eğitim hizmetleri üzerinde hissedilmiştir. Bu hizmet kalemleri, şokların enflasyon üzerindeki tesirlerinin uzun bir mühlete yayılmasına neden olmaktadır. Ayrıyeten, başta kırmızı et olmak üzere, besin fiyatlarındaki artışlar da lokanta-otel fiyatlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Türkiye’de hizmet enflasyonundaki yüksek seyrin önemli bir bileşeni de kiralardır. Bu doğrultuda, konut piyasasındaki gelişmeleri öncü gösterge olarak yakından takip ediyoruz. Enflasyondan korunma saiki ile artan talep ve sarsıntının yol açtığı arz-talep dengesizlikleri konut fiyatlarında yüksek oranlı artışlara sebep olmuştu. Söz konusu gelişmelerin tesirleri, kiralara gecikmeli ve bariz bir şekilde yansımaktadır.”
‘İhtiyaç kredisi büyüme hudutlarını yüzde 2’ye düşürdük’
Karahan, TL’deki istikrarlı seyir, finansal şartlardaki sıkılaşma ve iç talebin zayıflamasının gelecek periyotta sağlam tüketim malları başta olmak üzere mal kümelerinde fiyat artışlarının yavaşlamasına neden olacağını söyledi. Enflasyon beklentilerinin, kestirim aralığına yakınsamasının dezenflasyon açısından kritik ehemmiyette olduğunu ifade eden Karahan, “Enflasyonda yaşanan yukarı yönlü sürprizlerin de tesiriyle beklenti eğrisi şubat ve mart aylarında üste kaymıştır. Marttaki mali sıkılaştırma sonrasında beklenti eğrisi nisanda aşağıya kaymış, bu eğilim mayıs ayında da sürmüştür. İlk dört ayda anket iştirakçileri 2,7 puanlık yukarı yönlü enflasyon sürprizi yaşamış, fakat yıl sonu enflasyon beklentilerini 1,6 puanla daha hudutlu oranda güncellemiştir” değerlendirmesini yaptı.
Karahan, aldıkları kararların enflasyon beklentilerinde güzelleşme sağlayacağını düşündüklerini bildirerek para siyaseti stratejileri hakkında da bilgi verdi. İç talepteki dengelenmeyi desteklemek amacıyla ticari ve ihtiyaç kredisi büyüme sonlarını yüzde 2’ye düşürdüklerini ifade eden Karahan, kredi büyümesine dayalı zarurî karşılık tesisi uygulaması getirdiklerini, menkul değer tesisini de kaldırdıklarını söyledi.
Karahan, kredi kartı azami faiz oranlarını da yükselttiklerini belirterek şöyle devam etti:
“Parasal transfer sistemini güçlendirmek ve Türk lirası mevduatın hissesinin artırılması için gayelere bağlı olarak, Türk lirası mecburî karşılıklara faiz ödemesine başlarken TL mevduat hissesi artış amaçlarını güncelledik. Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) kur farkı ödemelerinin ve 2023 son çeyreğinde artan TCMB taraflı swap bakiyesinin yol açtığı likidite fazlasını sterilize ettik. Yıl sonunda oluşan dönemsel likidite fazlasının sterilizasyonu için aralık ayında TL depo alım ihalelerine başladık. Yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin TL varlıklara olan güçlü ilgisi sonucunda sistemde oluşan fazla TL likiditenin sterilizasyonu amacıyla mayıs ayı PPK toplantısından çabucak sonra TL mevduat ve KKM için uygulanan zarurî karşılık oranlarını artırdık. Bu düzenlemeyle birlikte piyasadan ek 550 milyar TL olmak üzere toplam 1,5 trilyon TL’den fazla likidite çektik.”
Parasal sıkılaştırma finansal piyasalara hızlı ve güçlü şekilde yansıdı
TCMB Başkanı Karahan, likidite gelişmelerini yakından takip ederek sterilizasyon araçlarını gerektiğinde aktif bir şekilde kullanmaya devam edeceklerine vurgu yaptı. Karahan, mali sıkılaştırmanın finansal piyasalara hızlı ve güçlü şekilde yansıdığına dikkati çekti. Uyguladıkları siyasetlerin finansal koşullar üzerindeki tesirlerinden de bahseden Karahan, kredi faizlerinin geldiği düzeyin kredi büyümesinin yavaşlamasına ve iç talebin dengelenmesine katkı verdiğini anlattı.
Mayısta zayıflayan kredi talebi sonrasında kredi faizlerinde sonlu gerileme yaşandığını ifade eden Karahan, Türk lirası mevduat faizlerinin düzeyinin sistemde TL mevduat hissesi artışını desteklediğini kaydetti. Karahan, son bilgilere nazaran yabancı para mevduattan Türk lirası mevduata geçişin hızlandığını söyledi.
Karahan, tüketici kredilerinin, iç talepteki dengelenmeyi tesis edecek süratte seyretmesinin kritik değere sahip olduğunu vurgulayarak makro finansal istikrarı desteklemek ve toplam kredi büyümesinin siyaset gayeleri ile uyumlu seviyede seyretmesini sağlamak amacıyla yabancı para kredilere de TL kredilere büyüme sonu getirdiklerini anımsattı.
Son 9 ayda TL mevduat hissesi yüzde 48’e yükseldi
Gelecek devirde toplam ticari kredi büyümesinde de bir dengelenme beklendiğini ifade eden Karahan, şubat ve mart aylarındaki yabancı para mevduata yönelik güçlü talebin mart ayında alınan kararlarla ortadan kalktığını söyledi. Karahan, nisandan itibaren TL mevduat 1,3 trilyon TL artarken parite tesirinden arındırılmış yabancı para mevduat ve kur muhafazalı mevduatında sırasıyla 16,2 milyar dolar ve 117 milyar TL azaldığını bildirdi.
Son 9 ayda, Türk lirası mevduat hissesi yaklaşık yüzde 32’den yüzde 48’e yükselirken Kur Muhafazalı Mevduat’ın hissesi yüzde 26’dan yüzde 13,4’e gerilediğini ifade eden Karahan, şunları kaydetti:
“Para siyaseti duruşumuz ve uygulamakta olduğumuz makroihtiyati çerçeve, TL mevduata geçiş eğilimine katkı vermeye devam edecektir. Nakdî sıkılaşma ile uyumlu olarak getiri eğrisinin negatif eğimi barizleşmiştir. Menkul değer tesisinin kaldırılması da sağlıklı fiyat oluşumunu destekleyecektir. Mevcut siyaset bileşimi, Türkiye’ye yönelik risk algısının güzelleşmesini ve risk priminin düşmesini sağlamıştır. Türkiye’nin risk primindeki düzgünleşme, yılbaşından itibaren yavaşlamıştır. Artan döviz kuru oynaklığı ve rezerv görünümündeki bozulma, mart ayında risk algısını zayıflatmıştır.”
Swap hariç net rezerv 59,8 milyar dolar iyileşti
Karahan, mart ayında aldıkları kararların sıkı para siyaseti duruşlarının pekiştirdiğini dile getirerek bu gelişmelerle Türkiye’ye yönelik portföy akımlarını desteklediğini ifade etti. Karahan, “Jeopolitik risklerin yükseldiği ve küresel risk iştahının azaldığı nisan ayında, gelişmekte olan ülkelerden portföy çıkışları gözlenmiş, Türkiye’ye ise giriş gerçekleşmiştir” dedi.
Türkiye’ye yönelik girişlerin ivmelenerek devam ettiğine vurgu yapan Karahan, “Portföy girişleri, DİBS piyasasında ağırlaşırken offshore swap kanalıyla da girişler artmaktadır. Mart toplantısında yaptığımız ek nakdî sıkılaştırma, yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin Türk lirasına inancını artırmış ve rezervlere olumlu yansımıştır. 22 Mart – 24 Mayıs devrinde, yabancı para cinsi mevduat 15,9 milyar dolar gerilerken, rezerv yönetimi kapsamında, TCMB taraflı swap bakiyesi önemli ölçüde azaltılmıştır. Bu periyotta, brüt rezervler 18,4 milyar dolar artarken swap hariç net rezerv 59,8 milyar dolar iyileşmiştir” diye konuştu.
Olumsuz baz tesiriyle enflasyon mayısta zirveye ulaştı
Resmi olmayan bilgilere nazaran, swap hariç net rezervde geçen hafta prestijiyle olumluya geçildiğinin altını çizen Karahan, enflasyonun 2024 yıl sonunda yüzde 38’e gerileyeceğini iddia ettiklerini söyledi. Olumsuz baz tesiriyle enflasyonun mayısta zirveye ulaştığını belirten Karahan, “Böylece, siyaset irtibatında sıklıkla vurguladığımız geçiş periyodunun sonuna geldik. Para siyasetindeki kararlı duruşumuz, yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında gerçek pahalanma ve enflasyon beklentilerindeki düzelme vasıtasıyla aylık enflasyonun ana eğilimini düşürecektir” diye konuştu.
Böylelikle, yılın geri kalanında enflasyonun istikrarlı olarak gerileyeceği dezenflasyon devrine gireceklerini anlatan Karahan, bu devirde olumlu taraftaki baz tesirlerin ve enflasyonun ana eğilimindeki düşüşün etkili olacağını söyledi.
‘Sıkı duruşumuzu fiyat istikrarı sağlanana kadar kararlılıkla sürdüreceğiz’
Karahan, “para siyasetindeki sıkı duruşumuzu fiyat istikrarı sağlanana kadar kararlılıkla sürdüreceğiz” ifadelerini kullanarak martta attıkları adımların tesiriyle finansal şartların önemli ölçüde sıkılaştığını söyledi. Bunun tesirini krediler üzerinde gördüklerini dile getiren Karahan, şunları kaydetti:
“Önümüzdeki devirde bunun talebi zayıflatacağını, fiyatlama davranışlarına olumlu yansıyacağını ve dezenflasyon sürecini güçlendireceğini öngörüyoruz. Bu süreçte, maliye siyasetlerinin katkısı ve yönetilen-yönlendirilen fiyatların eşgüdüm halinde belirlenecek olması, dezenflasyon sürecini destekleyecek. Aylık enflasyonun ana eğiliminde, bariz ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri, öngörülen iddia aralığına yakınsayana kadar sıkı para siyaseti duruşumuzu sürdüreceğiz. Enflasyonda besbelli ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para siyaseti duruşumuzu sıkılaştıracağız.”
Fiyat istikrarının, sürdürülebilir büyüme ve toplumsal refah artışı için ön koşul olduğunun altını çizen Karahan, “Kalıcı fiyat istikrarını sağlayana kadar, sıkı para siyaseti duruşumuzu kararlılıkla sürdüreceğiz. Hazirandan itibaren yaşayacağımız dezenflasyon sürecinde, enflasyonu, belirlediğimiz ara maksatlarla uyumlu olacak şekilde düşürmek için ne gerekiyorsa yapmaya devam edeceğiz” değerlendirmesinde bulundu.
05:31
05:31
News
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
