TCMB: Enflasyon Beklentilerindeki İyileşme, Dezenflasyon Sürecini Destekleyecek

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde gündeme ait bahislerle ilgili tahliller yayanlanmaya devam ediyor.

Bu kez de TCMB’nin internet sitesinde TCMB çalışanları Uzman Ahmet Duhan Yassa ve Yardımcı Ekonomist Barbaros Eriş tarafından hazırlanan “Hanehalkı Enflasyon Beklentileri ve Hizmet Enflasyonu” başlıklı analiz yayınlandı.

Analizde, son periyotta görülen hanehalkı enflasyon beklentilerindeki güzelleşmenin, dezenflasyon sürecine sadece talep kaynaklı değil, arz kaynaklı olarak da destek vereceğini gösterdiği belirtildi.

ENLASYONLA ÇABANIN ANALİZİ

Analizde, enflasyonla mücadelede muvaffakiyetin, hanehalkı enflasyon beklentileri ve hizmet enflasyonunda güzelleşmeyle yakından alakalı olduğu belirtilerek, yakın devirde hanehalkı enflasyon beklentilerindeki güzelleşmenin piyasa iştirakçilerine kıyasla gecikmeli gerçekleşirken hizmet fiyatlarındaki katılığın da enflasyondaki düşüşü yavaşlatan bir öge olduğu vurgulandı.

HANEHALKI ENFLASYON BEKLENTİLERİ

İktisat yazınının, gerçekleşen enflasyondan hanehalkı enflasyon beklentilerine bir geçişkenlik olabileceğini gösterdiği kaydedilen tahlilde, şu sözlere yer verildi:

Özellikle gıda ve akaryakıt gibi eserlerdeki fiyat artışları hanehalkının enflasyon beklentisini daha da yukarı taşıyabiliyor. Diğer yandan, yüksek enflasyon beklentileri de gerçekleşen enflasyonun belirleyicisi pozisyonunda. Hanehalkı enflasyon beklentisi, tüketim eğilimini artırıcı bir öge olarak mal ve hizmet enflasyonunu talep tarafıyla etkileyebiliyor.

Öte yandan, beklenen ve gerçekleşen enflasyon arasındaki bu iki yönlü ilişki, hanehalkının bazı hizmetleri arz eden kesim olması nedeniyle talebin yanı sıra arz yönlü etkileri de yansıtıyor. Örneğin, hanehalkları, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sepetinde yer alan ev içi hizmetler, kuaförlük ve fotoğrafçılık gibi hizmetleri doğrudan sunarak bu kalemlerin fiyatlarını belirleme gücüne sahip. Dolayısıyla, hanehalkı enflasyon beklentisi ile gerçekleşen hizmet enflasyonu arasındaki alakada arz yönlü faktörler de etkili olabilir.

HİZMET EFLASYONU ARTTI

Analizde, arz yönlü etkileri incelemek amacıyla, hanehalkının verdiği ev içi hizmetler ya da esnaf olarak sunduğu berberlik gibi kalemlerin bu kesim tarafından sağlanan hizmetler olarak sınıflandırıldığı belirtilerek, bu sınıflama çerçevesinde, son yıllarda hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerde enflasyonun hem TÜFE endeksine hem de hizmet-TÜFE endeksine oranla daha yüksek gerçekleştiğinin görüldüğü aktarıldı.

“FİYAT ARTIŞINDAKİ BU AYRIŞMA HANEHALKI ENFLASYON BEKLENTİLERİYLE İLİŞKİLİ”

2020 Ocak-2024 Kasım döneminde, hanehalkının sunduğu hizmetlerin fiyat endeksinin genel TÜFE’ye kıyasla yüzde 21, TÜFE-hizmet endeksine kıyasla da yaklaşık yüzde 11 daha fazla artmış durumda olduğu belirtilen tahlilde, “Daha ayrıntılı incelendiğinde ise fiyat artışındaki bu ayrışmanın hanehalkı enflasyon beklentileriyle yakından bağlantılı olduğu görülüyor.” değerlendirmesine yer verildi.

Analizde, enflasyon beklentilerinde hanehalkının sektörel farkının yukarı yönlü seyrettiği dönemlerde, hanehalkı tarafından sunulan hizmet kalemlerinde diğer hizmet eserlerine karşı izafî fiyatların da arttığı vurgulanarak, “Bu durum, hanehalkının bozulan enflasyon beklentisini kendi sunduğu hizmet fiyatlarına yansıttığını ima ediyor.” ifadeleri kullanıldı.

HANEHALKIYLA PİYASA ENFLASYON BEKLENTİSİ

Analizde, regresyon sonuçlarına göre, hanehalkıyla piyasa enflasyon beklentisi arasındaki farkta yüzde 10’luk bir artışı takiben, bir sonraki ayda bu kesim tarafından sunulan hizmetlerde diğer tüm eserlere (TÜFE) kıyasla 0,42 puan yani 42 baz puanlık bir aylık enflasyon artışı olduğunun görüldüğü aktarılarak, şunlar kaydedildi:

Ayrıca, elde edilen sonuçlar bu bağlantının sadece ücret artış devirlerine özgü olmadığını da gösteriyor. Ücret artışının yaşandığı dönemler hariç tutulduğunda, enflasyon beklentilerinde meydana gelen yüzde 10’luk bir bozulma, bir sonraki ayda söz konusu hizmetlerde diğer tüm eserlere kıyasla 24 baz puanlık bir aylık enflasyon artışını ima ediyor. Bu ilişki sadece hizmet eserlerine kıyasla ele alındığında ise aylık 19 baz puanlık bir enflasyona işaret ediyor.

Özetle, bulgular yüksek hanehalkı enflasyon beklentilerinin hanehalkının sunduğu hizmetler kanalıyla da hizmet fiyatlarındaki katılığın belirleyicilerinden biri olduğuna işaret ediyor. Dolayısıyla, bulgularımız son devirde görülen hanehalkı enflasyon beklentilerindeki güzelleşmenin, dezenflasyon sürecine sadece talep kaynaklı değil, arz kaynaklı olarak da destek vereceğini gösteriyor.