Teknoloji Yılı 2024: Uzaydan Yapay Zekaya, Dünyada ve Türkiye’de Yaşanan Önemli Gelişmeler

Teknoloji alanında bu yıl, hem Türkiye’de hem de dünyada birçok gelişme meydana geldi.

Sosyal medya platformlarının zararları ve platformlara yönelik düzenlemeler yıl boyunca dikkati çekti.

YILIN SÖZCÜĞÜ “BEYİN ÇÜRÜMESİ”

Yılın en önemli gelişmelerinden biri Oxford Sözlüğün 2024 yılının sözü olarak “brain rot” yani “beyin çürümesi” sözünü seçmesi oldu.

Sosyal medyanın gereksiz ve eğlencelik kullanımını ifade eden “beyin çürümesi” sosyal medyanın karanlık yüzünün yeniden tüm dünyada tartışılmasına neden oldu.

16 YAŞ ALTINDA SOSYAL MEDYA YASAĞI

Avrupa başta olmak üzere birçok ülke, 16 yaş altı gençlerin sosyal medya kullanımının fizikî ve psikolojik zararları nedeniyle kısıtlamalar getirmeye hazırlanıyor.

Avustralya ve İspanya, sosyal medya platformları için yasa tasarıları hazırlarken, şirketler ise bu kısıtlamalara karşı önlemler alıyor.

FİLİSTİN PAYLAŞIMLARINA KISITLAMA

Ayrıca, sosyal medya platformları üzerindeki sansür tartışmaları da sürüyor. Meta’nın sahibi olduğu Instagram, Facebook ve WhatsApp, Filistin destekçisi paylaşımlara kısıtlamalar getirdi.

BBC’nin verilerine göre, Ekim 2023’ten itibaren Filistinli kullanıcıların yorumları daha fazla engelleniyor.

YAPAY ZEKA ALANINDA REKABET

2024 yılı, yapay zeka alanındaki rekabetin kızıştığı bir yıl oldu.

OpenAİ, metinden görüntü üreten yapay zeka aracı Sora’yı tanıtarak büyük ses getirdi. Google DeepMind ise yeni nesil video oluşturmamodeli Veo 2’yi duyurdu. Bu model, Sora’dan daha uzun ve kaliteli görüntüler üretebiliyor.

GROK TANITILDI

OpenAİ, ChatGPT’nin yeteneklerini geliştirerek yeni sürümlerini kullanıma sundu. Sosyal medya platformu X de Grok isimli yapay zeka aracını tanıttı. Grok, yazılı soruları yanıtlama ve görsel üretme yeteneğine sahip.

SAHTE İÇERİKLERDE ARTIŞ

Yapay zeka ile üretilen görüntülerin gerçekçiliği arttıkça, sahte içerikler ile gerçekler arasındaki farkı ayırt etmek zorlaşıyor.

Araştırmalar, internet kullanıcılarının yüzde 39’unun yapay zeka ile üretilen görsellerin gerçek olup olmadığını ayırt edemediğini gösteriyor.

2024’te yapay zeka, büyük enerji tüketimiyle de gündemdeydi. IEA verilerine göre, ChatGPT’ye bir soru sormak, Google aramasının 10 katı enerji harcıyor. Bu sebeple, Google, Amazon ve Microsoft enerji yatırımlarını artırma kararı aldı.

Yapay zeka, istihdamda da büyük değişimlere yol açacak. IMF, yapay zekanın küresel istihdamın yüzde 40’ını etkileyeceği ve gelir eşitsizliğini derinleştireceği uyarısında bulundu.

Ayrıca, Türkiye’den HAVELSAN tarafından geliştirilen Türkçe tabanlı yapay zeka platformu “MAİN”, çeşitli kurumlar tarafından kullanılmaya başlandı.

ÇİP GERİLİMİ DEVAM ETTİ

ABD ve Çin arasında 2019 yılında Huawei’ye getirilen kısıtlamalar sebebiyle gün yüzüne çıkan teknoloji çekişmesi 2024 yılında da etkilerini sürdürdü. ABD’de kasım ayında yapılan seçimlerde yeniden başkanlığa seçilen Donald Trump’ın Tayvan’ı ABD çip sanayisini çalmakla suçlaması sonrası Tayvan-Çin-ABD hattında çip gerilimi üst düzeye çıktı.

Çip üretimiyle alakalı olarak Hollanda hükümeti, ileri teknoloji çiplerin imalinde kullanılan fotolitografi makinelerinin Çin’e ihracat lisanslarını iptal etti.

Bu arada çip sektörü de 2024 yılında büyük bir ivme kaydetti. ABD’li çip şirketi Nvidia yılın bazı kısımlarında dünyada piyasa değeri en yüksek şirketler listesinde 1. sırada yer alırken Tayvanlı çip üreticisi TSMC de listede ilk 10’da kendine yer bulmayı başardı.

TÜRKİYE’NİN İLK ASTRONOTU

Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı, uzay serüveniyle ülke tarihine geçti. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) geçirdiği sürede Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK Uzay Komitesince hazırlanan 13 bilimsel deneyi gerçekleştiren Gezeravcı, Türkiye’nin uzay serüveninde farkındalık oluşturdu.

Türkiye’nin ikinci astronotu Tuva Cihangir Atasever de yörünge altı uçuşunu tamamlayarak 7 bilimsel deney gerçekleştirdi.

TÜRKSAT 6A FIRLATILDI

Türkiye’nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu Türksat 6A uzaya fırlatıldı. Hizmet vereceği kalıcı yörüngesine ulaşan uydu, 2025’in ilk çeyreğinde hizmete alınacak.

Türkiye, TEKNOFEST ile teknoloji alanındaki en büyük şenliklerden birine ev sahipliği yaptı.

Ancak, 2024’te bir yazılım güncellemesi nedeniyle küresel çapta büyük bir siber güvenlik sorunu yaşandı. Birçok sektör, hatalı yazılım yüzünden milyarlarca dolar zarara uğradı.