İstanbul’un havasının temizlendiği, trafiksiz, şahane günlerden sonra çalışanlar için yorucu bir hafta geride kaldı. Bayram tatilinde tiyatrolar da moladaydı. Böyle olunca da size dumanı üstünde oyun yazısı hazırlayamadım. Zati tiyatro döneminin da sonuna geldik. Yani yaz uzunluğu yeni oyun değerlendirmeleri yapmam zor gibi. Ama bu yaz da diğer yazlar gibi turnelerle ve şenliklerle dolu geçecek. Ve pek tabi bazıları yasaklanacak. Yıl boyunca bana başka kentlerden yazan, oyunları okuyarak seyretmiş gibi olanlarınız için de turneler tam bir fırsat olacak.
Geride bıraktığımız dönem ödül heyetlerince değerlendirildi ve mükafatlar sahiplerine ulaştırıldı. Ben de kendi değerlendirmelerimi yapmak istiyorum. En başarılı direktör, oyuncu, oyun gibi kategorilerden fazla, bu dönem tiyatrolar hangi hususları kendilerine dert edindi, tiyatroların başına neler geldi, döneme şöyle bir bakmak istedim. Geçmiş yılların öncelikli konusu olan göçmenlik meselesi bu dönem gerilerken, savaş gerçeği repertuvara klasikler yoluyla dahil oldu. Kadına yönelik şiddet sokakta nasıl attıysa, tiyatroda da kendine o kadar geniş yer buldu. Görmezden gelinmeye çalışılan LGBTİ+ bireyler tiyatro aracılığı ile ‘‘varız ve buradayız’’ demeyi sanat yoluyla sürdürdü. Toplumun çöken ahlaki yapısını konu alan oyunlar farklı ülke, farklı dönem müelliflerinin sahneye taşındı. Edebiyat uyarlamaları, klasikler, müzikaller, daha az tercihle güldürüler seyirciye daima bir şeyler anlatmak istedi. Yeni ve başarılı metinlerle tanıştığımız bir dönem oldu. Çok sayıda genç oyuncu ve topluluk tiyatro sahnesinde varlık göstermek için zorlu koşulların üstesinden gelmeye çalıştı. Sayısal olarak çok sayıda oyunun kaçınılmaz sonu kimi zaman kaliteden ödün verilmesine sebep oldu. Büyük yapımlar da küçük bütçeli heyecanlı işler de aynı sofradan, bilet satarak ekmeğini kazandı.
Tiyatro sadece bugün değil, var olduğundan bu yana topluma kıssalar anlatıyor. Üstelik teknolojik çağa kafa tutarak. Her gün yeniden, capcanlı sahneden seyircisiyle buluşmaya devam ediyor. Bu nedenle de toplumu dizayn etmek isteyen herkesin gözü daima tiyatroda oluyor. Unutmayın hiçbir şey söylemeyen tiyatro bile bir şey söylüyor. Yani tiyatro özel seçimleriyle politik olduğu kadar öz varlığı ile de politik olmaya devam ediyor.
Alenen yasak ya da sansürün dışında, örtük baskılarla da tiyatro sanatı zor vakitlerden geçiyor. Özellikle ekonomik olarak yoksullaşmanın sarhoşluğundayken bu ülkede tiyatro yapmak deli işine dönüyor. Ama çok şükür mükemmel delilerimiz var. Fahiş salon kiraları, elektrik faturalarının yanında, biletlerden alınan vergilerle tiyatroculara ‘‘yapmayın, oynamayın’’ deniyor. Tiyatrocular da inadına yapıyorlar, iyi ki yapıyorlar. Ödenekli tiyatrolar repertuvar belirlerken özgür olamıyor, özel tiyatrolar büyük ölçekli işler üretemiyor, ticari işletmelere dönen tiyatro kümeleri ise kimse alınmasın, üzülmesin diye suya sabuna dokunmuyor. Dalda kimse sıkıntısız sahneye çıkmıyor yani.
Şimdi size sonu sürprizli birkaç bilgi vereyim. Bu dönem kurumsal tiyatrolar başarılarından ötürü cezaya çarptırıldılar. Birçok okurumun haberi bile yoktur tahminen ama bu sayfadan oyunları ve aldıkları ödüllerle adı geçen Nilüfer Belediyesi Kent Tiyatrosu’nun (NKT) Genel Sanat Yönetmeni Murat Daltaban ve Yapım Yönetmeni Özlem Daltaban, hizmet mühletleri dolmadan, münasebet göstermeksizin misyonlarından alındılar. Bu ikilinin Bursa’ya kazandırdığı tiyatro alanları, oyuncular, kaliteli üretimler dışında; 1984 isimli tiyatro oyunları, 2023 yılında 25. Afife Tiyatro Ödülleri’nde En Başarılı Oyun dahil 5 ödül, Tiyatro Eleştirmenler Birliği’nden Yılın Oyunu Mükafatı almıştı. İstanbul dışından gelip bu değerli ödülleri almak anlaşılan Nilüfer Belediyesi tarafından ‘‘hiçbir başarı cezasız kalmaz’’ mottosuyla değerlendirildi.
Geçen dönemin fiyaskoları bununla bitmedi; Nisan ayında bölge için çok değerli olan Tarsus Şehir Tiyatrosu kapatıldı ve yöneticileri, sanatkarları köpek ıslah evinden, çay ocağına, nikah salonundan, kadın sığınma evine dağıtıldı.
Ve uzun yıllardan sonra kültürel olarak epey geri sıralardaki İzmir kenti nihayet Şehir Tiyatroları’na kavuşmuşken, Kurucu Genel Sanat Yönetmeni, duayen tiyatrocu Yücel Erten görevinden alındı. Ve sıkı durun bu üç kusurlu hareket de CHP belediyelerinden geldi. İşte kötü sürpriz bu. Siyaset, sanattaki anlayış yoksunluğunda birleşmiş gibi görünüyor. Sanatkarlar konu hakkında sesini türlü mecralarda duyurmaya çalışıyorlar. Ben de buradan onlara ses olmak isterim.
Sokak hayvanları için hazırlanan ölüm tasarısını huzurunuzda bir kez daha ret ediyorum. Bana sormuyorlar tabi, size de sormadıkları gibi. Ama sokak hayvanlarının sesi bizden oburu olamaz, unutmayalım, susmayalım. İyi dileklerle kapanış adetimiz olduğundan herkese iyi pazarlar.
13:12
