Trump’ın Beyaz Saray’daki İkinci Döneminde Küresel Ekonomiyi Neler Bekliyor?

Enflasyon, faiz oranları ve gümrük vergileri 2025’in küresel ekonomi adına ilginç bir yıl olacağı anlamına geliyor.

Uluslararası Para Fonu’na (IMF) göre küresel ekonomik büyüme bu yıl “istikrarlı ama pek de iç açıcı olmayan” yüzde 3,2’lik bir oranda büyüyecek. Peki, bütün bunlar bizler için ne demek?

Noel’den bir hafta önce milyonlarca Amerikalı borçlu, memnuniyet verici bir hediye aldı ve faiz oranları üst üste üçüncü kez düşürüldü.

Ancak Amerikan Merkez Bankası Başkanı Jerome Powell’ın enflasyonla mücadele sürerken, umdukları gibi 2025’te bu kadar çok faiz indirimi olmayacağını net bir şekilde söylemesinden sonra piyasalarda sert düşüşler oldu.

Powell “Bu noktadan sonra yeni bir aşama başlıyor, daha fazla faiz indirimi yapma konusunda temkinli olacağız” dedi.

Son yıllarda Covid pandemisi ve Ukrayna’nın işgali dünya genelindeki fiyatların sert bir şekilde yükselmesine yol açtı. Fiyatlar artmaya devam etse de, artış hızı önemli ölçüde azaldı.

Ancak yatırım bankası JP Morgan’ın küresel makro araştırma ünitesinin başı Luis Oganes’e göre küresel ekonomik büyümenin karşısındaki en büyük zorluk “belirsizlik ve Trump yönetimindeki ABD’de neler olabileceğinin öngörülememesi.”

“ABD ile ticarete bağımlı ülkelerin canını yakabilir.”

Donald Trump, Kasım’daki seçimi kazanmasından bu yana ABD’nin en önemli ticaret ortakları Çin, Kanada ve Meksika’ya karşı yeni gümrük vergileri koyma tehdidinde bulunmaya devam ediyor.

Oganes “ABD daha izolasyonist bir politikaya doğru gidiyor, gümrük vergilerini artırıyor ve Amerikalı imalatçılara daha etkin bir koruma sağlamaya çalışıyor” diyor.

Oganes’e göre “bu en azından kısa vadede ABD’nin ekonomik büyümesine katkıda bulunacak olsa da, ABD ile ticarete bağımlı çok sayıda ülkenin canını yakabilir.”

IMF’nin eski baş ekonomisti ve eski ABD Başkanı Barack Obama’ya ekonomi danışmanlığı yapan Maurice Obstfeld yeni gümrük vergilerinin özellikle “Meksika ve Kanada için yıkıcı olacağını”, ancak “ABD’ye de zarar vereceğini” söylüyor.

Obstfeld bu noktada “üç ülkeye yayılmış tedarik zincirine bağımlı” otomotiv sanayisini örnek veriyor ve “Bu tedarik zincirini bozarsanız, otomotiv piyasasında dev sorunlar yaşarsınız” diyor.

Maurice Obstfeld bu durumun potansiyel olarak fiyatları yükseltebileceğini, eserlere talebi ve dolayısıyla şirketlerin kârlılığını azaltabileceğini, bunun da yatırım düzeylerini aşağıya çekebileceğini söylüyor.

Şu anda Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü’nde çalışan Obstfeld “Ticarete çok bağımlı bir dünyada bu tür gümrük vergileri koymak ekonomik büyümeye zarar verebilir ve dünyayı ekonomik sakinliğe sokabilir” diye de ekliyor.

Gümrük vergileri tehdidi, Kanada Başbakanı Justin Trudeau’nun istifasında da önemli bir rol oynadı.

ABD ve Çin’in birbirlerine sattığı ürünler Donald Trump’ın Beyaz Saray’daki ilk periyodundan bu yana zati gümrük vergilerine tabi olsa da, yeni gümrük vergileri tehdidi, önümüzdeki bir yılda dünyanın en büyük ikinci iktisadı Çin’in önündeki önemli zorluklardan biri olacak.

Çin lideri Şi Jinping yeni yıl konuşmasında “dış çevrelerdeki belirsizliklerin getirdiği zorlukları” kabul etse de, ülke iktisadının “pozitif bir çizgide olduğunu” söylemişti.

Fabrikalarında üretilen ucuz mamüllerin ihracatı Çin iktisadı için hayati değerde. Gümrük vergileri yüzünden fiyatların yükselmesiyle Çin eserlerine talebin düşmesi, hükümetin çözmeye çalıştığı zayıf tüketici harcamaları ve iş yatırımı gibi ülke içindeki çok sayıda ekonomik sorunu daha da kötüleştirebilir.

Dünya Bankasına göre Çin hükümetinin uğraşları işe yarıyor. Kuruluş, Aralık ayında Çin’in 2025’teki ekonomik büyüme tahminini yüzde 4,1’den yüzde 4,5’e yükseltti.

Pekin şimdi 2025 için bir ekonomik büyüme hedefi belirlemedi, ancak geçen yıl % 5’lik bir oranı yakalayacağını düşünüyordu.

Dünya Bankası Çin Ülke Yöneticisi Mara Warwick’e göre “emlak sektöründeki meseleleri çözmek, sosyal güvenlik ağlarını güçlendirmek ve yerel idarelerin finanse edilmesi, sürdürülebilir bir toparlanma için önemli olacak.”

Çin’deki Amerikan Ticaret Odası’nın Başkanı Michael Hart’a göre de içerideki zorluklar Çin hükümetini yabancı yatırımlara “daha sıcak” bakması anlamına gelecek.

ABD ve Çin arasındaki tansiyonlar ve gümrük vergileri Joe Biden’ı başkanlık döneminde de arttı ve bazı şirketler üretimlerini başka yerlere kaydırmayı değerlendirmeye başladı.

Ancak Hart “Çin’in güçlü bir ürün tedarikçisi olarak ortaya çıkması 30 ila 40 yıl aldı Bazı şirketler bu riskleri azaltmaya çalışsa da, hiç kimse Çin’in yerini tam manasıyla almaya hazırlıklı değil” diyor.

Avrupa neden korkulu?

Büyük ihtimalle küresel ticaret savaşlarının odağında olmaya devam edecek bir sektö de elektrikli araçlar. Çin’de geçen yıl 10 milyondan fazla elektrikli araç üretildi ve Pekin’in kesimdeki bu hakimiyeti ABD, Kanada, Avrupa Birliği’nin gümrük vergileri koymasını beraberinde getirdi.

Pekin bu vergilerin adil olmadığını söylüyor ve sıkıntıyı Dünya Ticaret Örgütü’ne taşıdı.

Ancak AB’yi kaygılandıran Donald Trump’ın gümrük vergileri koyma mümkünlüğü.

Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde geçen ay “Ticarette kısıtlamalar, koruma tedbirleri ekonomik büyümeye yardımcı olmuyor ve en nihayetinde enflasyon üzerindeki etkileri büyük ölçüde belirsiz. Ancak kısa vadede büyük ihtimalle enflasyonu artıran bir etkisi olacak” diyor.

Almanya ve Fransa klasik olarak Avrupa’nın ekonomik büyüme motorları. Ancak bu iki ülkenin geçen yılki siyasi belirsizlik ortamında kötü performansı, son devirde büyümedeki bir ölçü artışa karşın, euro bölgesinin gelecek yıl ivme kaybetmesi riski olduğu anlamına geliyor. Olağan tüketici harcamaları ve şirket yatırımları artmazsa.

Bir araştırmaya göre İngiltere’de fiyatların artmasında vergi ve maaş artışları rol oynayabilir.

Euro bölgesinde faiz oranlarının düşürülmesinin önündeki bir engel de, dış etkenlere daha az açık olan ürünler üzerinden hesaplanan iç enflasyonun yüzde 4,2 olması.

Bu, yüzde 2’lik genel enflasyon amacının iki katından fazla. Güçlü ücret baskısı da bu oranın daha da düşürülmesi önünde engel oluşturuyor.

Dünyanın en büyük işe alım şirketi Ranstad’ın Yönetim Kurulu Başkanı Sander van’t Noordende’ye göre ABD’de de benzer bir durum söz konusu.

“Örneğin ABD’de ücret enflasyonu 2024’te yüzde 4 dolayındaydı. Bazı Batı Avrupa ülkelerinde bundan bile fazla.

Van’t Noordende ayrıca, çok sayıda şirketin bu ek maliyeti müşterilerine yansıttığını ve bunun da enflasyon üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturduğunu söylüyor.

Ranstad’ın Yönetim Kurulu Başkanı küresel istihdam piyasasındaki yavaşlamanın da şirketlerdeki “dinamizm” azalmasından kaynaklandığını ve bunu geriye çevirmek için ekonomik büyümenin hayati kıymette olduğunu vurguluyor.

Donald Trump’ın vergi indirimleri ve deregülasyon planları gibi ekonomik tedbirleri ABD ekonomisindeki gelişmenin devam etmesine yardımcı olabilir.

20 Ocak’ta göreve başlayana dek planların büyük kısmını bilemeyeceğiz ama JP Morgan’dan Oganes’e göre “her şey dünyanın geri kalanı hilafina ABD’yi önceleyeceğine işaret ediyor.”

Oganes, dünyanın geri kalanında da enflasyon ve faiz oranlarının düşeceğini umsa da, “birçok şey hangi siyasetlerin uygulanacağına bağlı, özellikle ABD’nin” diye de uyarıyor.