Haziran ayında enflasyon TÜİK’e göre yüzde 71,6, Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre ise yüzde 113,08 olarak gerçekleşti.
Bugün düzenlenen basın toplantısında enflasyonun iniş sürecine başladığını yineleyen TÜİK Başkanı Çetinkaya, enflasyon hesaplamalarına ilişkin tartışmaların devam edeceğini öngördüklerini, bunun “algı yönlendirmesine açık” bir konu olduğunu, bu sebeple de doğru bilgiyi anlatmak için toplantıyı organize ettiklerini söyledi.
TÜİK’in enflasyon bilgilerini nasıl hesaplandığına açıklık getirmeyi hedefleyen Çetinkaya, TÜFE’nin tüketim harcamalarına konu olan mal ve hizmetlere ait fiyatların genel seviyesinde zaman içerisinde meydana gelen değişimi ölçtüğünü ifade etti.
Ekonomim gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, madde fiyatlarına ilişkin hesaplamasında Haziran ayında uzman doktor muayene ücretinin 33 lira 69 kuruş, veteriner fiyatının 681 lira, yurt fiyatının 457 lira, kiranın ise 5 bin 845 lira olduğunu öne sürdü. Yumurta fiyatı ise 2 lira 47 kuruş olarak hesaplandı.
Buna yanıt olarak TÜİK Başkanı Çetinkaya, “Gezen tavuk yumurtası 5 lira. Ama 30’lu yumurtaların tanesi 2 lira. Tüketim yüklerine bakıldığında vatandaşların çoğunlukla 30’lu yumurta tükettiği görülüyor. Ortalama toplulaştırılmış fiyatlara bakıldığında yumurta için 2,57 lira gayet mantıklı bir fiyat. Olay bir süre sonra teknik hesaplamalardan çıkıp algı idaresine giriyor” açıklamasını yaptı.
TÜİK’in madde fiyatlarını “devlet sırrı gibi sakladığı” istikametindeki iddiaya ilişkin Çetinkaya, madde sepetinin gizlenmediği, geçmişte açıklanan madde fiyatlarının bir gösterge niteliği olmadığı için açıklanmadığı karşılığını verdi.
Çetinkaya ayrıca Avrupa Birliği’ne (AB) üye ve aday ülkeler, Hindistan, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkeleri, ABD ve Kanada istatistikleri incelendiğinde bu ülkelerin de madde seviyesinde tüm fiyatları yayımlamadığını belirtti.
‘ENAG’ın paylaştığı oran gerçeği yansıtmaktan epey uzak’
Akademisyenlerin ve ekonomistlerin bağımsız biçimde oluşturduğu Enflasyon Araştırma Kümesi’nin (ENAG) Haziran aynı enflasyon verilerinin TÜİK bilgilerinden uzak olması da yeniden gündem konusu oldu.
ENAG’ın paylaştığı oranın gerçeği yansıtmaktan hayli uzak olduğunu dile getiren Çetinkaya, ENAG endeksinin sadece 4 yıla yakın bir devirde piyasa fiyatlarından ortalama 2-3 kat uzaklaştığının görülebildiğini kaydetti.
Bir araştırmanın Türkiye genelini temsil edebilmesi için uygun örnekleme prosedürlerinin kullanılması gerektiğini söyleyen Çetinkaya şöyle konuştu:
“TÜİK ve ENAG dataları arasındaki farkı, kira fiyatları hesaplamalarında görebiliriz. TÜİK tarafından takip edilen kira fiyatları için diğer tüm mal ve hizmet fiyatlarında olduğu gibi sabit tarif ve kalitede seçilmiş olan 5 binin üzerinde konutun aylık kira değeri izlenmektedir.
“ENAG ise kira fiyatlarını emlak sitelerinden doğrudan almakta ve kira artışını her ay tüm kiracıların ev değiştirmiş olduğu varsayımı üzerinden hesaplamaktadır.”
‘Dünyada enflasyon nasıl hesaplanıyorsa Türkiye’de de o denli hesaplanıyor’
Resmi kurumlarının açıkladığı enflasyon ile algılanan enflasyon arasındaki farka ilişkin tartışmalarla ilgili Çetinkaya, Türkiye’deki sayıların diğer ülkelere kıyasla birbirine en yakın oranları yakaladığını belirtti.
“Algılanan enflasyona ilişkin konular Türkiye’ye mahsus olmayıp, gelişmiş ülkelerde de aynı durum görülmekte ve bu durum Eurostat (Avrupa İstatistik Ofisi) tarafından ifade edilmektedir” diyen Çetinkaya şöyle devam etti:
“Örneğin son 20 yıl boyunca AB’de hissedilen enflasyon açıklanan enflasyonun ortalama 5 katı seviyesinde seyrederken Türkiye’de 2 katı seviyesinde seyretmiştir.”
Çetinkaya, dünyada enflasyon nasıl hesaplanıyorsa Türkiye’de de o denli hesaplandığını belirterek, “TÜFE ve Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) arasında oluşan fark da sadece Türkiye’ye mahsus değil” diye konuştu.
Memur zamları Temmuz bilgilerine yansıyacak
TÜİK Başkanı Çetinkaya, memur zamlarının belli olduğu Haziran ayı TÜFE sayılarının beklentilerin altında geldiğine yönelik tenkitlere de karşılık verdi.
Haziran ayı sonunda açıklanan zamların Haziran ayı TÜFE sayılarına yansıyacağı yönünde yanlış bir algı olduğunu, bu zamların Temmuz ayı enflasyon sayılarını etkileyeceğini söyleyen Çetinkaya, 20-40 yıllık uzun seride bakıldığında Haziran ayının en düşük enflasyon ayı olduğunu ifade etti.
Çetinkaya, “Çünkü tarla ürünleri çıkmaya başlar. Dolayısıyla bu bir normalleşmedir. Haziran’dan bu yana ötelenen bazı artırımlar Temmuz ayı enflasyon sayılarını etkileyecek. Kurlar da Türkiye’deki enflasyon belirleyicilerinden biridir. Kurdaki stabilitenin aylık enflasyon üzerinde önemli bir etkisi var, enflasyonun artışını baskılıyor. Kur düşse bazı unsurlarda fiyat gerilemeleri olabilir” diye konuştu.
03:39
