Türkiye’de uzun yıllardır halkı huzursuz eden, sokakları tehlikeli hale getiren, onlarca mevte ve yaralanmaya neden olan başıboş sokak köpekleri sıkıntısının tahlili bekleniyor.
TBMM süreci başlayacak olan yasal düzenleme üzerinde çalışmalar devam ederken, bu mevzuda Avrupa ülkelerindeki uygulamalar merak konusu.
Avrupa’da kâfi kapasiteye sahip barınaklar ve yıllar içinde sahipsiz hayvanların toplanması, sahiplendirilmesi ve uyutulması mevzularında uygulamaya konulan yasal düzenlemeler, bu hayvanların sokaklarda halka tehdit oluşturmaması ve popülasyonlarının denetim altında tutulması için örnek teşkil ediyor.
Avrupa ülkelerinde sahipsiz hayvanlar, yasalar çerçevesinde oluşturulan takımlarca toplanıyor, kısırlaştırılıyor, çip kullanımı mecburiliği sayesinde kayıt altında tutuluyor. Evcil hayvanını sokaklara bırakanlara caydırıcı cezalar uygulanıyor ve yerleşim yerlerinde sahipsiz hayvanlara müsaade verilmiyor.
Sahipsiz hayvan konusu, birçok Avrupa ülkesinde uygulanan kanunlarla çözülmüş durumda. Her yıl yüz binlerce hayvanın sokağa bırakıldığı Avrupa’da caydırıcı cezaların yanı sıra barınakların kapasitelerinin artırılması ve kurallarının güzelleştirilmesi, sorunun tahlilinde öne çıkıyor.
Her ülkenin sahipsiz hayvanlarla başa çıkabilmek ismine kendi tahlil yollarını ürettiği Avrupa’nın birtakım ülkelerinde toplama, sahiplendirme ve uyutma yolları izlenirken, evcil hayvanları sokaklara bırakarak kuralları ihlal edenler için birçok yerde para ve mahpus cezası devreye giriyor.
Belçika’da sahipsiz hayvana rastlanmamasının en büyük nedeni barınaklar
Belçika’da sahipsiz hayvanlar, bağışçıların finanse ettiği barınaklara götürülüyor. Ülkedeki köpeklere çip takılması zarurî. Bulunan sahipsiz köpeklerin çipleri incelenerek sahipleriyle bağlantı sürecine geçiliyor ve hayvanlar bulundukları bölgedeki en yakın barınağa teslim ediliyor.
Sokağa bırakmanın cezası hapis
Sahipsiz hayvanların çoğunlukla tıbbi nedenlerle uyutulduğu Belçika’da köpeklerin kısırlaştırılması için bir mecburilik yok fakat hayvanseverler, kedilerde olduğu üzere köpeklerde de kısırlaştırma yapılmasını savunuyor.
Ülkede hayvanlarla ilgili sonraki yıllarda güncellenen 14 Ağustos 1986 tarihli kanunda, evcil hayvanını ondan kurtulmak maksadıyla sokağa terk etmenin cezası “1 aydan 3 aya kadar mahpus ve 52 eurodan 2 bin euroya kadar para cezası” olarak uygulanıyor.
Kanunda ayrıyeten birebir hatası 3 yıl içinde tekrarlayanlara mahpus cezasının iki katına, para cezasının 5 bin avroya, makûs muamele yahut önemli ihmal durumunda ise 12 bin 500 euroya çıkarılması öngörülüyor.
Almanya, sahipsiz köpekleri kesinlikle barınaklarda topluyor
Hayvanlar konusunda kuralların sıkı uygulandığı Almanya’da köpek sahipleri vergi ödüyor. Evcil hayvan sayısının 10 milyonu geçtiği ülkede, köpek sahiplerinden yılda 400 milyon euro vergi toplanıyor ve bunun bir kısmıyla hayvan barınaklarının sarfiyatları karşılanıyor.
Almanya’da hayvan yetiştirmek sıkı kurallara tabi ve birtakım cinsler için değişkenlik gösterebiliyor. Saldırganlığıyla bilinen pitbull biçimi köpek sahiplenmek isteyenler, polisten müsaade alıp, kimi teorik eğitimlere tabi tutularak ruhsat almak zorunda. Sahipli ve saldırgan cins köpekler, birini ısırınca barınağa alınıyor, sahibinin evrakı iptal ediliyor ve yine sahiplendirme yapılmıyor.
Barınaklara getirilen hayvanların birinci olarak çipine bakılıyor ve sahibi tespit edilmeye çalışılıyor. Sahibi bulunamayan ya da sahipsiz hayvanlar 6 ay barınakta tutuluyor. Alman Hayvan Refahı Yasası uyarınca hayvanlar, ağır hastalığı olmadığı sürece uyutulmuyor.
Sokakta görülen sahipsiz hayvanlar, polise ihbar edildikten sonra takımlar tarafından yakalanarak barınaklara götürülüyor. Genelde evcil hayvan bakmaktan vazgeçen şahısların terk ettiği, kaybolan, insanlara ziyan verdiği için alıkonulan ve yasa dışı formda ülkeye sokulmaya çalışılırken gümrüklerde yakalanan hayvanlar, barınaklarda terapi ediliyor. Barınaktaki rehabilitasyonu 450 gün süren hayvanlar sahiplendirilebiliyor.
İspanya’da yüz binlercesi terk ediliyor lakin sokakta sahipsiz köpek yok
İspanya’da sokaktaki sahipsiz hayvanlarla başa çıkabilmek için barınak inşa edilmesi, zarurî kısırlaştırma, çip kullanımı üzere tedbirler alınmış durumda.
Ülkede yılda 200 binden fazla hayvan terk edildiği halde sokaklarda sahipsiz köpeğe rastlanmazken, ilgili kuruluşlar kamu ve sivil toplum işbirliğinde faaliyet gösteriyor.
İspanya’da özerk idareler, belediyeler ve polis, sahipsiz hayvanların denetim altına alınması hedefiyle ilgili kurumlarla koordineli çalışıyor ve bu hayvanlar barınaklara alınıp karantina altında kısırlaştırılıyor.
Ülkedeki yasalar çerçevesince evcil hayvanlara çip takılması ve çiftleştirilmesi için yasal müsaadesi bulunmayan hayvanların kısırlaştırılması mecburî.
İspanya’da yürürlüğe giren Hayvan Refahı Yasası yeterince, hayvanlarını sokağa terk edenlere 45 bin avroya kadar verilen para cezası artırıldı. Öte yandan, hayvanlara makus muamelede 200 bin avroya kadar para cezalarına ek 18 aya kadar mahpus cezası da getirildi. Hayvanların sıhhat nedeni dışında uyutulması da yeni kanunla artık ülke genelinde yasaklandı.
Fransa’da her yıl 100 bin sahipsiz hayvan sokaklardan toplanıyor
Avrupa’da en çok evcil hayvanın olduğu ülkelerden Fransa’da yerleşim yerlerinde sahipsiz hayvan bulunmuyor. 80 milyon evcil hayvanın bulunduğu ülkede, her yıl 100 bin kadar hayvan sokağa terk edilse de takımlar tarafından toplanarak barınaklara götürülüyor.
Fransa’da tehlikeli olarak tanımlanan köpek cinslerine halka açık yerlerde tasma takılması kaide ve belediyeler bu mecburiliği tüm köpek tiplerine uygulama hakkına sahip. Tasma takmadan köpeğini gezdirenlere 38 eurodan 150 euroya kadar ceza verilebiliyor.
Ülke genelinde sokağa bırakılan hayvanlar 800 kadar barınakta hayatlarını sürdürüyor, mecburî kısırlaştırma uygulaması bulunmuyor lakin birtakım barınak merkezleri sorumluluk alarak kısırlaştırma yapabiliyor.
Barınaklarda yer kalmayınca hayvanlar uyutuluyor
İhbar edilen sahipsiz hayvanlar toplatılıyor ve bakım merkezlerine götürülüyor. Bakım merkezine alınanların çip ya da dövme ile zarurî kimlik numaraları bulunup bulunmadığına bakılıyor, hayvanların sahiplerine ulaşılmaya çalışılıyor. Bakım merkezinde kalan ve sahiplerine 8 gün boyunca ulaşılamayan hayvanlar, barınaklara götürülüyor. Bakım merkezi ve barınaklarda yer kalmayınca hayvanlar uyutuluyor.
Sokağa bırakmanın cezası 45 bin euro
Fransa’da yasalar gereği, evcil hayvanların sokağa bırakılması yasak, bu kanunu ihlal edenler 3 yıl mahpus ve 45 bin euro para cezası alıyor.
Barınakların masrafları ise bağışlar ve hayvan sahiplerinin ödediği “sahiplenme ücretleri” ile karşılanıyor.
İngiltere’de 1 hafta içinde sahiplenilmeyen köpekler uyutuluyor
İngiltere’de köpeklere, sahiplerinin bilgilerini bulunduran mikroçip takmak kanunlar yeterince zarurî. Hanelerin yüzde 53’ünün evcil hayvanı, yüzde 29’unun ise köpeğinin olduğu ülkede, hayvan sahipleri bağlantı bilgilerini ya da adresini değiştirdiği vakit mikroçipteki bilgilerin de güncellenmesi gerekiyor.
Yerleşim yerlerinde görülen sahipsiz köpekler, ihbar edildiğinde belediye takımlarınca toplanıyor. Toplanan sahipsiz hayvanlar evvel gerekli bakımları yapılmak üzere bir merkeze alınıyor, daha sonra barınaklara teslim ediliyor.
Barınaklarda yer bulunamaması durumunda ise sivil toplum kuruluşları bu hayvanları teslim alıyor.
Sahipsiz hayvanların yasalar yeterince bir hafta boyunca sahipleri tespit edilmeye çalışılıyor. Bir haftalık süreçte sahibi bulunamayan, barınağa alınamayan, bir derneğin teslim almadığı ya da sahiplenilmeyen hayvanlar uyutuluyor.
Günlük ortalama 21 köpeğin uyutulduğu varsayım edilen İngiltere’de barınaklar kapasiteyi aştığı için sahiplendirme teşvik ediliyor.
Yunanistan sahipsiz hayvan sayısının artmasının önüne kısırlaştırmayla geçiyor
Yunanistan’da sahipsiz hayvanların bakımı konusunda istekli kuruluşlar ön plana çıkıyor. Ülkedeki sahipsiz hayvanların bakımı 2021’de çıkan kanunla belediyelerin sorumluluğuna geçti lakin sivil toplum kuruluşları da bu alanda misyon alıyor.
Gönüllü kuruluşlar devlet fonlarından istifade edemiyor ve kendi oluşturdukları imkanları kullanıyor. Yunanistan meclisinden 2021’de geçen maddede evcil hayvanların korunmasıyla ilgili birçok uygulama bulunuyor ve buna nazaran belediyelere sahipsiz hayvanlar konusunda devlet bütçesinden ayrılan hisse da yükseltildi.
Yasa yeterince evcil hayvanlar çevrim içi sistemle kayıt altına alınıyor. Ülkede evcil hayvanların kısırlaştırılması mecburî fakat bunların yavrularını kimin sahipleneceğinin bildirilmesi kuralıyla yalnızca bir sefer doğum yapmalarına müsaade ediliyor.
Sahipsiz hayvanlar, belediyeler tarafından toplandıktan sonra gerekli aşıları, tedavisi yapılıp kısırlaştırıyor ve çip takılıp kayıt altına alınıyor. Üç ay boyunca barınaklarda sahiplendirilmeyi bekleyen hayvanlar, bu müddet sonunda doğal alanlarına geri bırakılıyor.
İtalya’da yine sahiplendirilemeyen hayvanlara barınakta bakılıyor
İtalya’da sahipsiz hayvanlarla başa çıkabilmek için çeşitli yasalar uygulanıyor. Gruplar tarafından yakalanan sahipsiz hayvanlar evvel veterinere götürülüyor, sıhhat taramasından geçirilerek rastgele bir çipi bulunup bulunmadığı denetim ediliyor. Çipi olmayanlar yasa mucibince bölgesel ya da mahallî idareler tarafından finanse edilen barınaklara bırakılıyor.
Ülkede, hayvanların sahipsiz kalmaması, makus muamele görmemesi, kısırlaştırılması, yine sahiplendirilene kadar barınaklarda bakılması, hayvanların deneysel testlerde kullanılmasının yasaklanması ve yalnızca tedavi edilemeyenlerin uyutulması için 1991’de 9 husustan oluşan “281” numaralı yasa çıkarıldı.
Bu yasa ve daha sonra yapılan ek yasal düzenlemeler çerçevesinde hayvanlara makûs muamelede bulunanlar, 3 aydan 18 aya kadar mahpus ya da 5 bin ile 30 bin euro ortasında para cezasına çarptırılabiliyor. Yasa yeterince belediyeler, daha evvel yakalanan köpeklerin uyutulduğu barınakları hayvan rehabilitasyon merkezine çevirdi ve tekrar sahiplendirme kampanyaları başlattı.
Terk edilmiş ya da sahibinin ceza ödemeye razı olup bıraktığı hayvanlar, 60 günün sonunda öteki biri tarafından sahiplenilebiliyor. Sahiplendirilemeyen hayvanlar da barınaklarda tutuluyor. Sıhhat ya da saldırganlık durumu nedeniyle evcilleştirme sürecinden başarılı çıkamayan hayvanlar, ilgili mercilerin onayı doğrultusunda uyutulabiliyor.
İsviçre’de hayvan hakları anayasal teminat altında
İsviçre’de köpeklere mikroçip takılması ve bilgilerinin kayıt edilmesi mecburî. Bu uygulamanın sahipsiz kediler için de yapılması düşünülüyor.
Hayvanların onurunun korunmasını garanti altına almak için 1992’de yasa çıkaran İsviçre, bu canlıları anayasal olarak tanıyan birinci ülke. İsviçre’de, hayvanların “onurunu ve refahını aşağılamak” kanunen yasak. Farklı kanunlarla da hayvanların takibi ve kısırlaştırılması üzere önlemler alan ülkede, kimi kısımlarındaki yaklaşık 300 bin kedi dışında sahipsiz hayvan görülmüyor.
İsviçre’de sokaklardaki sahipsiz hayvanlar takımlar tarafından toplanıp barınağa götürülüyor ve sahibinin gelip onu alması için 2 ay yasal mühlet tanınıyor. Belirlenen müddette sahibi bulunamayan hayvanlar, sahiplendirilmek üzere diğerine verilebiliyor. Barınaklarda sahiplendirilemeyen hayvanların uyutulması sistemine başvurulmazken, bu uygulama yalnızca çok saldırgan ve hasta hayvanlar için yapılıyor.
İsviçre’de devlete ilişkin barınak bulunmuyor ve tüm hayvan barınakları, özel kuruluşlar yahut sivil toplum kuruluşlarınca yönetim ediliyor. Ülkede resmi kayıtlı yaklaşık 60 barınak bulunurken, küçük çaplı ve resmi kaydı olmayanların sayısının 300’e yaklaştığı kestirim ediliyor.
Sokaklara hayvan bırakan ve hayvanlarını terk edenler için cezai yaptırımların olduğu ülkede, cezalar kantondan kantona değişiklik gösterirken, para ve mahpus cezası olarak uygulanabiliyor.
Hayvanseverler ve gönüllülerin bağışlarıyla finanse edilen barınaklar, belediyeler ve hükümetle projeler konusunda muahedeler yapabiliyor.
İsveç’te hastalıktan acı çeken ya da insanlara ziyan veren köpekler müsaadeyle uyutuluyor
İsveç’te 1908 yılından bu yana derneklerin açtığı barınaklarda köpekler kayıt altında tutuluyor ve sahiplenilmesi sağlanıyor. Ülkede 2001’de çıkan yasa yeterince köpeklere çip takılması zarurî ve kayıt altındaki 1 milyon köpekten 200 bine yakını derneklerin yönettiği barınaklarda hayatlarını sürdürüyor.
Barınaklardaki hayvanların sahipleri bulunsa dahi kimi özel durumlarda onlara teslim edilmiyor ve hayvana ömrünün sonuna dek bakılıyor.
Belediye, polis ve barınaklar, sahipsiz hayvanlarla ilgili işbirliği içinde çalışıyor ve sokakta sahipsiz köpek görüldüğünde polis, hayvanı alarak en yakın barınağa götürüyor. Sıhhat denetimlerinin de yapıldığı barınaklarda sahipsiz hayvanlar için 24 saat hizmet veriliyor.
İsveç’te 2007’de çıkarılan yasaya nazaran, köpekler hastalık ya da yaşlılığa bağlı acı çekmesi yahut insanlara ziyan vermesi durumunda belediyelerin müsaadesiyle uyutuluyor.
Doğu Avrupa’da toplama, sahiplendirme ve uyutulma süreçleri uygulanıyor
Polonya’da sahipsiz hayvanların sorumluluğu belediyelere ilişkin. Sokakta sahipsiz hayvan gören vatandaşlar, durumu “Eko Patrol” isimli belediyenin özel takımlarına ihbar ediyor ve bu gruplar, yakalanan hayvanın çip denetimini yapıyor.
Yakalanan hayvanda çip varsa sahibine iade edilmesi süreci başlatılıyor, çip bulunmayanlara ise çip takılmasının akabinde 2 haftalık karantina, aşılama ve kısırlaştırma uygulanıyor, bu uygulamaların akabinde hayvanlar barınaklara yerleştiriliyor.
Polonya genelinde sokak hayvanları için yaklaşık 230 barınak bulunuyor ve bunlardan 105’i belediyeler, 73’ü teşebbüsçüler, 52’si de hayvan muhafaza kuruluşlarınca yönetiliyor.
Polonya maddelerine nazaran, çok geçerli bir sebep yoksa hayvanlar uyutulmuyor. Barınağa götürülen hayvanlara lakin tedavi edilemeyecek durumdaysa, görme engelli bir yavruysa yahut etrafa tehdit oluşturuyorsa uyutulma süreci yapılıyor.
Hayvanlara berbat muamelede bulunanlar para cezasına çarptırılabiliyor hatta 2 yıla kadar mahpusla cezalandırılabiliyor.
“Tüm masraflar belediyeler tarafından karşılanıyor”
Estonya’da evcil hayvanlar kısırlaştırılıyor ve mikroçip takılarak takip edilebiliyor. Sokaklarda neredeyse hiç sahipsiz köpeğin olmadığı ülkede, kısırlaştırılmamış ve çip takılmamış kediler dışarıya bırakıldığı için sokaklardaki kedi sayısı daha fazla.
Ülkede sahipsiz hayvanlarla ilgili yasa mucibince sokaklardaki sahipsiz hayvanların toplanması zarurî. Toplanan hayvanların sahibinin tespiti ya da yeni bir yuva bulunması için iki hafta bekleniyor. Bu müddet sonunda ise hayvanlar uyutulabiliyor.
Söz konusu iki hafta mühletince hayvana uygun hayat şartları sağlanıyor ve gerektiği takdirde tıbbi tedavi uygulanıyor, süreçteki tüm masraflar belediyeler tarafından karşılanıyor.
Barınaklarda yasal müddette sahibi bulunamayan hayvanlar, masrafları daha fazla karşılanamadığı durumlarda da uyutulabiliyor.
Letonya’da uyutma seçeneği var
Letonya’daki yasalar gereği, sahipsiz hayvanlar için mahallî idareler barınak inşa ediyor, hayvanların bakımını gerçekleştiriyor.
Belediyeler ayrıyeten sahipsiz hayvanların barınması ve bakımı için gerçek yahut hukuksal bireylerin nezaretinde hayvan barınaklarıyla mutabakatlar yapıyor.
Hayvanları Müdafaa Kanunu’nun 50. hususuna nazaran, hayvanın tedavi edilemez bir hastalığı varsa, yaşlanma sürecinde dönüşü olmayan sıhhat durumları ortaya çıkmışsa, saldırganlığı nedeniyle beşerler yahut öteki hayvanlar için tehlikeli hale gelmişse, bulaşıcı hastalıklarla çaba programına alınmışsa yahut hayvan sahibi talep etmişse uyutulma süreci yapılıyor.
Barınaklara alınan sahipsiz hayvanlardan 14 günlük müddette eski sahibi bulunamamış yahut sahiplendirilememiş olanları 15. günden itibaren uyutmak, yasal hak olarak öne çıkıyor.
20:44
