Ucm Onların Peşinde: Putin ve Netanyahu’nun Tutuklanma Korkusu

Eski Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte’nin mart ayında tutuklanması dünya genelinde şok etkisi yarattı.

Duterte’nin yakalanmasının ardından Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından aranan diğer başkanlar yeniden ilgi odağı haline geldi.

İnsanlığa karşı işlediği iddia edilen suçlardan dolayı Hollanda’ya götürülen Duterte, mahkemeyi alaya alarak “elinizi çabuk tutun” gibi göndermelerde bulunuyordu.

Şu anda 80 yaşında olan Duterte, polis verilerine göre Filipinler’de 6 binden fazla kişinin ölümüne yol açan yabanî baskınlardan sorumlu tutuluyor.

Duterte’nin tutuklanması, mahkeme tarafından aranan ancak tutuklanma mümkünlüğü düşük diğer başkanların gelecekte yargılanmaları için emsal teşkil edebilecek olduğu için büyük önem taşıyor. Bu önderlerin aralarında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da bulunuyor.

Duterte’nin durumu, tutuklanmanın mümkün olduğunu gösterdi; özellikle de bir lider görevden ayrıldıktan sonra.

Pek çok siyasi faktör, tutuklama buyruğunun yerine getirilmesini zorlaştırabilir.

Örnek olarak Netanyahu, UCM buyruğuna meydan okuyarak Macaristan’a yaptığı ziyareti tamamladı. Roma Statüsü’nü imzalayan bir ülke olarak Macaristan, UCM tarafından istenen herkesi tutuklamakla yükümlü.

Bunun yerine, Başbakan Viktor Orban Netanyahu’yu açık kollarla karşıladı ve mahkemeden ayrılma sürecini başlatacağını duyurdu.

Macaristan’dan sonra İsrail lideri, Başkan Donald Trump ile görüşmek üzere ABD’ye uçacak. Netanyahu’nun ofisi, diğer gündem hususlarının yanı sıra “Uluslararası Ceza Mahkemesi’ndeki mücadeleyi” görüşeceklerini söyledi.

ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ’NİN YARGI SÜRECİ

Uluslararası Ceza Mahkemesi, üye devletlerin topraklarına karşı savaş kabahatleri, insanlığa karşı suçlar ve soykırımla suçlanan kişileri soruşturuyor ve yargılıyor.

Mahkeme tutuklamaları tek başına gerçekleştiremez ve tutuklama buyruklarını yerine getirmek için ulusal hükümetlerin iş birliğine güvenir; bu da birden fazla zaman iç siyasete ve siyasi iradeye dayanır.

Mart 2023’te UCM, Ukraynalı çocukları sınır dışı etme iddiasıyla Rus lider Putin hakkında tutuklama buyruğu çıkardı.

Suçlamalar, Kremlin’in 2022’de Ukrayna’ya yönelik tam kapsamlı işgalinin başlamasından bu yana UCM tarafından Rus yetkililere karşı resmen yöneltilen ilk suçlamalar oldu.

Uzmanlara göre Putin’in tutuklama buyruğu açıkça en zorlu olanı çünkü o iktidardaki bir devlet başkanı ve nereye giderse gitsin dokunulmazlığı olacağından hayli emin olmadıkça Rusya’yı terk etmeyecek.

Putin Rusya’dan ayrılsa bile, birçok ülke onu tutuklamak istemiyor. Geçtiğimiz yıl Rus lider, ülke UCM üyesi olmasına rağmen, herhangi bir sonuçla müsabakadan Moğolistan’a seyahat etti.

NETANYAHU’NUN TUTUKLAMA EMRİ

UCM, Kasım 2024’te Netanyahu için bir tutuklama buyruğu çıkarmıştı. Tarihi tutuklama buyruğu Netanyahu’yu, yetmiş yıldan uzun süredir devam eden çatışmada Filistinlilere karşı eylemleri nedeniyle uluslararası bir mahkeme tarafından aranan ilk İsrail lideri yaptı.

UCM yıllardır, yavaş yargılamalar ve düşük mahkumiyet oranı nedeniyle tenkitlere maruz kalıyor. Mahkeme kurulduğundan beri çıkarılan 60 tutuklama buyruğundan 31’inde yer alan şüpheli hala firarda.