Ümit Yenişehirli Yazdı: Köpekler İçin Her Yıl 7 Milyar Hayvan Öldürülüyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Başıboş hayvanlarla ilgili kanun teklifi, TBMM Tarım Komisyonu’nda kabul edildi. Hususla ilgili tartışmalar, tepkiler, şovlar tüm hızıyla sürüyor.

Hiçbir yasal düzenleme yapılmamasını “hayvanseverliklerinin” bir göstergesi olarak kabul eden çevrelerin, köpeklerin beslenmesi için dünyada her yıl milyarlarca hayvanın zalimce öldürülmesine en ufak bir itiraz getirmemeleri ise dikkat çekiyor.

Oysa köpek yeminin – mama diye yaygınlaşması da ayrı bir pazarlama oyunu – karanlık bir tarihi var…

Köpekler ev içinde bakılmaya başlanınca…

Ayrıca hemen hepsi kırlık alanla iç içe ya da yan yana olan konut ve işyerlerine yaklaşan yılan, kemirgen ve benzerilerini avlamak da köpek ve kedilerin gıda muhtaçlığına destek oluyordu.

Şehirleşmeyle birlikte ise evler daha geniş ve konforlu hale gelmeye başlamış, özelikle de Hıristiyanlığın Proteston kolunda bu hayvanlara yönelik sınırlamalar gevşedikçe, köpekler ev içinde de bakılmaya başlamıştı. – O zamanlarda Museviler, köpekleri eve almakta hâlâ isteksizdiler – Bu da evcil hayvanlar için ticari yem üretimini gündeme getirmişti. Dünyanın ilk ticari evcil hayvan yemini, 1860 yılında James Spratt isimli bir elektrikçi piyasaya sürmüştü.

İngiliz denizcilerin, limanlardaki köpekleri un, su ve tuzdan imal basit krakerlerle beslediklerini fark eden Spratt, bu krakerin seri üretimine başlamıştı. Spratt, ürünü pazarlamada İngiliz “soylularından” da yararlanmıştı.

Şirket, bu isimlere ücretsiz kraker dağıtıyordu. Önemli misyonlardaki kişilerin, zengin kısımların kullanımını görüp, onlara özenen orta sınıf da köpeklere yemek artığı vermekten vazgeçerek kraker satın almaya başlamıştı.

Otomobilin icadı atları fonksiyonsuz hale getirdi

İngiltere’de kısa sürede başka imalatçılar da piyasaya girmiş, zamanla krakerler gereğince beğenilmeyince de içine et parçacıkları konulmaya başlamıştı. Bu arada; Amerika’da da faaliyete geçen Spratt’ın firmasıyla diğer firmalar, 19’uncu yüzyılda arabanın icadı ve giderek yaygınlaşmasıyla artık işe yaramaz hale gelen atları gayelerine almışlardı.

Böylece, köpek yemi sektöründe kullanmak amacıyla yük atlarına – eşek ve katırlara da – yönelik sürek avları başlamıştı. Hayvan sahipleri, firmaların ödemelerini memnuniyetle kabul ediyorlardı. Hâttâ, boşa düşen atların sayısı giderek artınca, hayvanlarının bakım masrafından kurtulmak için sokak ortasında onları kendileri terk ediyor ya da yem fabrikalarının yakınına bırakıyorlardı.

Köpek yemlerinde at eti kullanılmasında bir başka “fırsat” da I. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkmıştı. Savaşın ardından hem İtilaf hem de İttifak devletlerinin ordularındaki atlar yine modernizasyonlar kapsamında işe yaramaz hale gelmişti. Bu atlar da köpek yemi sanayiinde yoğun bir şekilde kullanılmıştı.

Takip eden yıllarda, köpek mamalarında at eti kullanılması giderek çoğalmıştı. At etli konservelere ilgi öylesine ağırdı ki, 1940’lı yıllarda ABD’li üreticiler, sadece köpekler için yılda 50.000 civarında at kesiyordu.

En kötü kurallarda bakım, en yabanî sistemlerle kesim

ABD merkezli Equine Advocates (At Avukatları) Forumu’ndaki bilgilere göre; evcil hayvanların ama en çok da köpeklerin, içerisinde at eti bulunan yemlere olan ilgisi, bu hayvanların talihsizliği anlamına geliyordu.

Giderek, sadece bu amaç için at toplanıyordu. Sıkışık, karanlık yerlerde yaşayan çok sayıda ve kaçınılmaz olarak vücutları sıklıkla ziyan olarak katledilen hayvanlar, dalın gerçeği haline gelmişti.

Batılı ülkelerde yaygın olan at yarışları da yem üreticilerinin ilgi alanındaydı. Artık yarışamayacak hale gelen atlar, hipodromlardan mezbahalara gidiyordu.

Bir süre sonra atların yanına başka hayvanlar da eklenir olmuştu. İnek, koyun, domuz, tavuk, sahil kentlerinde balık, evcil hayvanlar için de kullanılmaya başlanmıştı. Bu arada yeni bazı hastalıklar da ortaya çıkıyordu.

“Moralsiz inek” hastalığı bunlardan biriydi. Enfeksiyon, yaralanma veya güçsüzlük nedeniyle inekler kendi başına duramıyor, sıkışık ortamda yanındaki ineklerin üzerine yığılıyor, bu kere hastalık yenilerine geçiyordu.

Bu inekler kolayca “deli dana” hastalığına da yakalanıyordu. Aynı işletmedeki insan tüketimi için yetiştirilen inekler de riske giriyor, hastalığa yakalandıklarında ise hiç de merhametli ve ihtimamlı olmayan prosedürlerle kesilerek köpek yemi yapılıyorlardı. Aynı olumsuz kurallar diğer hayvanlar için de geçerliydi. Bir dönem, tavukların yüzde 10’u kesimhaneye ulaşmadan ölmekteydi.

“Et unu”: Yüksek vahşet, düşük maliyet

Köpek yemlerine olan ilgi arttıkça yeni yem cinsleri de bulunuyordu. Bunlardan biri de “et unu”ydu. Bakım alanları ile mezbahalarda bekletilen hayvanları “daha verimli” kullanmak için bulunan bu prosedürde; yere düşenler, sakatlananlar ve diğer olumsuz durumdakiler gelişmiş kıyıcı makinalarla “et unu” haline getirilmekteydi.

Köpeklere verileceğinden, insan sınıfı tüketimine yönelik etlerle aynı sağlık ve hijyen standartlarına sahip olması gerekmediği için “et unu” üretimi, şirketler için düşük maliyetiyle cazip hale gelmekteydi.

Zaman içerisinde tepkiler artınca köpek yemlerinin içinde at etinin kullanılmasından vazgeçilecekti. Süreç içerisinde köpek yemlerinde ağırlıklı olarak sığır, koyun, kuzu, keçi, bizon, geyik, tavuk, hindi ve balık kullanılacaktı. Yemlere ayrıca buğday, pancar ve çeşitli sebzeler de katkı maddesi olarak konuluyordu.

Günümüzde, tüm dünyada artan köpek nüfusu, onlar için üretilen gıda ölçüsünü da arttırıyor. 2022 itibarıyla ABD’de yılda 1,95 milyardan fazla kara hayvanı, küresel olarak ise 6,96 milyarı, kedi ve köpek maması için öldürülüyor.

Köpekler, dünya çapında katledilen 6,9 milyar kara hayvanının 6 milyardan fazlasının köpek maması olarak kullanılmasıyla kedilerden daha fazla hayvansal ürün tüketiyor. İnsanlar için bu sayı ABD’de 7,8 milyar, küresel olarak ise 71,3 milyar.

Köpek yemi nasıl “mama” oldu?

Bu arada, asırlarca hemen hemen bütün dünya lisanlarında hayvanlara verilen besinler “yem” anlamına gelen sözlerle anılırken, sonradan bu, köpek ve kediler için değişmişti. Köpek gıda sanayisinin ilk yıllarında da “yem” manasında “bait” ve “forage” kullanılmasına rağmen, kısa bir süre sonra “food” sözü yaygınlaşmaya başlamıştı. Bu durum, bir pazarlama tekniği sonucu olmuştu. Firmalar, psikologlarla çalışan reklamcıların tavsiyesi doğrultusunda böyle bir tercihte bulunmuşlardı.

Psikolojideki “antropomorfizm” olgusunu, “İnsan olmayan varlıkların; hayal edilen veya gerçek davranışlarının insana benzer özellikler, motivasyonlar, niyetler ve hislerle doldurulması”nı dikkate alan reklamcılar, evlerde bakılan köpeklerin “sanki insanmış gibi” algılanmasını, böylelikle de onlara çok daha itinayla bakılmasını, yani daha fazla “yem” satın alınmasını hedefliyordu.

Elbette, evde yaşayan ve “adeta insan gibi olan” bir varlık için “yem” uygun bir yiyecek adı değildi, bu nedenle de “food”a geçilmişti. Bu arada, ilerleyen yıllarda Türkiye’de de yaygınlaşan köpek besinleri (dog food) için, Türkçe’deki “küçük çocuk yiyeceği” manasındaki “mama”nın kullanılması, Amerikalı reklamcıların kendi ülkeleri için düşündükleri maksada ulaşmada Türkiye açısından çok daha isabetli bir kelime olmuştu.

“Köpek vakası”ndaki diğer psikolojik boyutlar

Köpek beslemenin, bazı köpek sahiplerinde görülebilen başka psikolojik boyutlarını da inceleyen uzmanlar, bunlar arasında “Kendini ayrıcalıklı görmek, bencillik, köpekle kendisinin kendisiyle köpeğin özdeşleşmesi, imaj oluşturmak, köpek sahibi olmazsa bir şeyleri kaçırdığı hissini duyumsamak, köpeğin de ‘en iyisi’ne sahip olduğu duygusu, yalnızlığını gidermek, bir beşerle kıyaslandığında sorumluluğu az bir ilişki kurmak, antisosyallik, agorafobi (alan korkusu) kökenli dışarıya yalnız çıkma endişesi, kendini beğenmişlik, gösteriş, çocuğa bakıyormuş, aile kuruyormuş sanrısına kapılmak” teşhisleri yer alıyor.

Bu arada, ABD’de boşanan çiftler arasında “köpek velayeti” de yaygınlaşmaya başladı. Buna göre, ayın belli günlerinde köpek, dönüşümlü olarak eski çiftlerin ev ya da işyerlerinde vakit geçiriyor. Yine ABD’de köpeğiyle gömülmek isteyenlerin sayısı artarken, bazı eyaletlerde köpek mezarlıkları da açılıyor. Öte yandan, bazı havayolları, evcil hayvanların yolcu kısmında sahipleriyle birlikte seyahat edilmesine izin vermeyi kıymetlendiriyor.

– Margaret Doyle, “Evcil Hayvan Mamalarındaki Et Nereden Geliyor?”, New Roots Institute, 31 Mart 2022

– Lindsey Lawson, “Köpek Mamasında At Eti Var mı?”, Dogster, 21 Haziran 2024

– Knight – Natasha Barrett, “Geleneksel Kedi ve Köpek Mamalarının Etkileri”, Faunalytics, 2023

– Lonneke Vink, “Köpeğinizle İlişki Geliştirmede Yer Alan Psikolojik Süreçler”, Arie Dijkstra, Aralık 2019

Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika

Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr

Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber