Sosyal medya platformlarında 16 yaş altı kullanıcıların ebeveyn izni olmadan “canlı yayın” özelliğini kullanamayacağına ilişkin karar uzmanlarca yetersiz bulundu. Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Çocukların gerçek isimlerini öğrendikten sonra kişisel datalarını ele geçirerek ailelerine tehdit ve şantaj yapıyorlar, para sızdırmaya çalışıyorlar ” dedi.
Instagram’da “Teen Accounts”a (Genç Hesapları) ilişkin yeniliklerin duyurulmasının ardından sosyal medya platformlarının çocuklar üzerindeki etkisi yeniden tartışılmaya başlandı.
Uzmanlar, birçok ülkede Meta’ya kişisel verileri koruyamadığı için cezalar kesildiğine dikkati çekerek, bu kararın aslında çocuk ve gençleri tehlikelerden korumak yerine şirketin kendini cezalardan kurtarmak amacıyla gerçekleştirildiğine işaret etti.
Birkaç ay içinde ilk olarak ABD, İngiltere, Kanada ve Avustralya’da denenecek uygulamayı değerlendiren Marmara Üniversitesi (MÜ) İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, Meta’nın geçmişte çok önemli “veri ihlalleri” ve “veri skandallarına” imza attığını söyledi.
Prof. Dr. Kırık, bu şirketin geçmişte ABD başkanlık seçimlerine müdahale etmesiyle gündeme geldiğini, Londra merkezli Cambridge Analytica skandalının patlak verdiğini aktararak, bundan sonraki süreçte artık sosyal medyanın sadece bir eğlence aracı olmadığının ortaya çıktığını belirtti.
Meta’nın kitleleri yönlendire, manipüle eden bir mecra olduğunun açık ve net şekilde anlaşıldığına dikkati çeken Kırık, “Bu periyotta çok farklı ülkelerde Meta’ya özellikle çocukların bilgilerini koruyamadığı gerekçesiyle cezalar kesildi. Aslında burada Meta’nın çocukları tam olarak düşündüğü konusuna bir şey diyemeyiz. Çünkü burada 16 yaş altına canlı yayın açmama durumu aslında kendini korumak ve kurtarmak amacıyla gerçekleştirilmiştir ” diye konuştu.
“Meta’nın bu çalışması tamamen yeterli değil”
Bu adımın önemli lakin yetersiz olduğunu vurgulayan Kırık, çocukların sosyal medya aracılığıyla suça karışabildiğini anlattı.
Ali Murat Kırık, toplumsal ahlakın çökmesine neden olabilen bu mecralarda müstehcenliğin, şiddetin, yasa dışı bahis ve kumara teşvikin, pedofilinin, istismarın ve suç çetelerinin burada cirit attığının altını çizerek, şöyle devam etti:
“Meta’nın bu çalışması tamamen yeterli değil. Burada gerçek anlamda çocukları koruyabilecek bir altyapı söz konusu değil. Çünkü çocuklar yine canlı yayın açmak istediklerinde kendilerini 18, 19 veya 20 yaş olarak gösterebilir.
Tabii ki bu durum onların yine ebeveynleri olmadan bu yayını gerçekleştirmesine neden olur. Dijital oyunlarda yaş sınırı var ama çocuklar bunlara dikkat etmiyor. Özellikle anonim hesaplar üzerinden faaliyet gösterebildiklerinden dolayı ‘Kiminle konuşuyorlar, karşısında bir pedofil mi var, bir istismarcı mı var ya da bir çete lideri mi var?’, bunları bilmiyorlar.
Oyunlar ve sosyal medya üzerinden çocukları kontrol etmek, onları yanlışa veya suça sevk etmek son derece kolay hale geliyor.”
Son dönemlerde okullarda akran zorbalığının “kanayan yara” haline geldiğini, özellikle görüntülerdeki şiddet sahnelerini teğe bir taklit edip, sosyal medyada paylaşan çocuk ve gençlerin olduğunu anlatan Kırık, şunları söyledi:
“Bizim bir bildiğimiz sosyal medya mecraları var, bir de tehlikenin çok yüksek boyutlarda olduğu mecralar var. Orada canlı yayınlar açılıyor, çocuklar dans ediyor, müstehcen görüntüler veriyorlar. Karşı tarafa görüntülerini ve fotoğraflarını attırıyorlar. Daha sonra burada yapay zekayla görüntüleri, fotoğrafları manipüle edilebiliyor. Çocukların gerçek isimlerini öğrendikten sonra kişisel datalarını ele geçirerek ailelerine tehdit ve şantaj yapıyorlar, para sızdırmaya çalışıyorlar.”
“Sosyal medya şirketlerinin sahipleri de artık siyaset yapmaya başladı”
Prof. Dr. Kırık, toplumun genelinde sosyal medya bağımlılığı sıkıntısının olduğunun altını çizerek, bunun artık milli güvenlik sorunu olmaya başladığını, fenomen ve “influencer” görünümlü kişilerin paylaşımlarla kitleleri manipüle edip kutuplaştırabildiğini kaydetti.
Sosyal medya şirketlerinin sahiplerinin de artık siyaset yapmaya, buralardan kitleleri manipüle etmeye başladığına değinen Kırık, Türkiye’de son yapılan ölçümlere göre 57 milyon sosyal medya kullanıcısı olduğunu, sosyal medyaya ayrılan ortalama günlük sürenin 2 saat 44 dakikaya çıktığını, bunun dünya ortalamasının 10 dakika üzerinde olduğunu söyledi.
Bunun bile çok fazla olduğunu dile getiren Kırık, küresel ölçekli platformların sosyal medya mecralarının aileyi bozmak için hizmet vermeye başladığına dikkati çekerek, “Bir etki ajanlığı gerçekleştiriliyor. Dezenformasyon, manipülasyon, algı idareleri özellikle yurt dışından gerçekleştirilmiş sahte hesaplar, bot hesaplar üzerinden yapılıyor ” dedi.
Elon Musk’ın, satın aldıktan sonra ismini değiştirdiği X platformunda 44 milyar dolarlık tedbirlerle bot hesaplarla mücadele edeceğini söylediğini lakin bunun gerçekleşmediğini vurgulayan Kırık, şöyle konuştu:
“Bot hesaplar üzerinden Türkiye gündeminin oluşturulduğu, özellikle gençlerin, çocukların siyasi ikilemlere çekildiğini görüyoruz. Gençleri, çocukları, kitleleri manipüle ederek devlet aleyhine kullanabiliyor. İşte bu çok büyük bir tehlikedir. Çünkü günümüzün kitle imha silahı sosyal medya ve internet olmuştur.”
Ali Murat Kırık, çocukların ve gençlerin sosyal medya platformları konusunda sorumluluklarını bilmesi için önce ailelerin bu dijital bilince sahip olması gerektiğini dile getirerek, Milli Eğitim Bakanlığı’nın yeni müfredat çalışmalarına kesinlikle dijital okuryazarlık ve yapay zeka okuryazarlığının eklenmesi gerektiğinin altını çizdi.
Türkiye’nin son devirlerdeki atılımları nedeniyle ülkeyi dışarıdan manipüle etmek isteyen terör örgütlerinin ve düşmanların sosyal medyayı kullandığına işaret eden Kırık, şunları kaydetti:
“Son dönemlerde yaşanan sansürler hepimizin gördüğü bir durum olmuştur. Eski Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye’nin vefatından sonra onunla fotoğraf paylaşan, taziye mesajları ileten bürokrat, siyasetçi, vatandaş herkesin hesabını askıya aldılar.
Gazze ve Filistin’deki katliamı görmezden geldiler. Bu şekil içerikler, fotoğraflar paylaşıldığı anda otomatik olarak yapay zeki algoritması devreye girdi, ‘Bu bir terör eylemidir’ deyip içerikleri sansürledi.
Ancak aynı durum İsrail paylaşımlarında olmadı. İşte bu sosyal medyanın özgürlük anlayışı. Özgürlük kendilerine göre özgürlük.”
“Alınan tedbirlerin göstermelik olma ihtimalini artırıyor”
Global Bilişim Derneği (BİDER) Başkanı Şenol Vatansever ise Meta’nın 16 yaş sınırı kararının teknik açıdan incelendiğinde önemli yetersizlikler içerdiğini söyledi.
Vatansever, kullanıcıların doğum tarihini yanlış girerek sistemi çarçabuk aşabildiğini ifade ederek, şöyle konuştu:
“Bugün Instagram gibi sosyal medya platformlarında yaş doğrulama hala büyük oranda kullanıcı beyanına dayanıyor. Bu kadar temel bir açığın hala sistematik olarak kapatılmamış olması alınan tedbirlerin göstermelik olma ihtimalini artırıyor.”
Yaş doğrulama teknolojisinin son yıllarda önemli ilerleme kaydettiğini dile getiren Vatansever, bunlardan birinin yapay zeka destekli yüz tahliliyle yaş tahmini olduğunu anlattı.
Vatansever, derin öğrenme modelleri, yüz çizgileri ve cilt yapısı gibi biyometrik özelliklerden yüksek doğruluk oranlarıyla yaş aralığının tespit edildiğine dikkati çekerek, şunları söyledi:
“Bu sistemlerin uygulanabilmesi için kullanıcıdan görüntü alınması ve bu imajın işlenmesi gerekiyor. Bir diğer etkili yöntem de çipli kimlik kartlarının mobil aygıtlar üzerinden NFC aracılığıyla okunması. Kimlikteki doğum tarihi doğrulanabiliyor ve sahte beyan riski ortadan kalkıyor.”
Bu formülde aygıt uyumluluğu, veri sürece izni ve her ülkenin kimlik altyapısına göre uyum sorunlarının gündeme geldiğine işaret eden Vatansever, Avrupa’daki bazı ülkelerde bunun kısıtlı biçimde uygulandığını, Türkiye gibi dijital altyapısı güçlü ülkelerde daha geniş bir potansiyelin söz konusu olduğunu kaydetti.
BİDER Başkanı Şenol Vatansever, teknik açıdan güvenli diğer tahlilin ise e-Devlet sistemleriyle yapılacak entegrasyonlar olduğunun altını çizdi.
“Doğrudan yaş tespiti için güvenilirlik seviyesi şimdi yeterli değil”
“Kullanıcının sadece yaş bilgisini doğrulayan ama diğer kişisel bilgileri paylaşmayan, kriptografik ispat sistemleriyle desteklenen modeller, yaş doğrulama sorununu önemli ölçüde çözebilir ” diyen Vatansever, şunları kaydetti:
“Sıfır bilgi ispatı (Zero-knowledge proof) mantığıyla çalışan doğrulama protokolleri hem mahremiyeti korur hem de yüksek doğruluk sağlar.
Buna ek olarak bazı firmalar, kullanıcının platform üzerindeki davranışsal izlerini analiz ederek yaş aralığı tahmin etmeye çalışıyor.
Yazım biçimi, içerik tercihi, emojiler, etkileşim müddetleri gibi sinyallerden elde edilen datalarla oluşturulan makine tahsili modelleri dolaylı yaş profili çıkarabiliyor.
Bu sistemler destekleyici olabilir. Doğrudan yaş tespiti için güvenilirlik seviyesi şimdi yeterli değil.”
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
02:00
News
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
