Fiziksel ve psikolojik olmak üzere ikiye ayrılan bağımlılık, toplumu tehdit eden bir halk sağlığı sorunu olarak bedellendiriliyor. Psikiyatri Ana Bilim Dalı’ndan Dr. Öğretim Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, kronik bir rahatsızlık olan bağımlılıkta kişinin ömür boyu bağımlılık riski olan madde ve davranışlardan uzak durması için bazı önlemler alması gerektiğine dikkat çekiyor. Tütün, alkol veya madde bağımlılıkları gibi fizikî bağımlılıklar ile kumar ve oyun bağımlılığı gibi davranışsal bağımlılıklarda benzer şekilde beynin ödül merkezi olan dopamin sisteminin uyarıldığını belirten Bektaş, bağımlılık tedavisinin bireyin gereksinimlerine göre, kişiye özel olarak düzenlenmesi gerektiğini vurguluyor.
Psikiyatri Ana Bilim Dalı’ndan Dr. Öğretim Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, 1-7 Mart Yeşilay Haftası dolayısıyla yaptığı açıklamada kimyasal ve davranışsal bağımlılıklar, benzerlikleri ve nedenlerine ilişkin değerlendirmede bulundu.
“Bağımlılığı ruhsal destek almadan sonlandırmak epeyce güç”
Bağımlılığın toplumu tehdit eden bir halk sağlığı sorunu olduğunu belirten Bektaş, şöyle konuştu:
“Birey ve toplum üzerinde pek çok açıdan yıkımlara yol açar, aile hayatını, toplumun güvenliğini olumsuz yönde etkiler. Bağımlılıkta kişi belli bir hususa ya da davranışa karşı aşırı ve kontrol edilemeyen bir istek ve ihtiyaç duyar.
Bu durum kişinin hayatında bedensel, ruhsal, toplumsal, yasal olarak olumsuz sonuçlar doğurmasına rağmen kişi kendisini bağımlı olduğu madde ya da davranıştan alıkoyamaz. Gün içerisinde vaktinin büyük kısmını maddeyi temin etmek ve kullanmak için ya da tesirlerinden kurtulmak için harcar. Sürekli bağımlı olduğu madde ya da davranış ile zihni meşguldür.
Bağımlı kişiler, sosyal aktivitelerini, sorumluluklarını yerine getirmekte zahmet çeker, kişiler arası bağlarda bağımlılık yüzünden önemli sorunlar yaşayabilirler. Ama yaşadıkları tüm bu aksiliklerin farkında olmalarına rağmen bağımlılığı ruhsal destek almadan sonlandırmak hayli güçtür.
Bu alanda çalışan ruh sağlığı profesyonellerinden destek alınması bu zorlu süreçte başarı bahtını arttıracaktır. Unutulmamalıdır ki bağımlılık, tedavisi mümkün olan bir beyin rahatsızlığıdır.”
“Tolerans gelişmesi, bağımlılığın belirtisidir”
Bağımlılığın fizikî ve psikolojik bağımlılık olmak üzere ikiye ayrıldığını belirten Bektaş, “Fiziksel bağımlılık, vücudun bir unsura (örneğin alkol, uyuşturucu, nikotin) alışması ve bu maddeyi düzenli olarak almadan normal işlevlerini yerine getirememe durumudur. Vücut, zamanla bu maddeyi kabul eder ve onun varlığını bir tür “gereklilik” olarak algılar. Fizikî bağımlılığın belirtilerinden biri, tolerans gelişmesidir. Tolerans geliştiğinde kişi aynı etkiyi görebilmek için daha yüksek dozda madde kullanmak zorunda kalır ” dedi.
“Alkol, kumar, teknoloji bağımlılıklarında ortak nokta: Dopamin salınımı”
Kimyasal bağımlılık ve davranışsal bağımlılıklarda ortak noktanın dopamin salınımı olduğunu kaydeden Bektaş, şöyle devam etti:
“Tütün, alkol veya unsurun içerisindeki kimyasal maddeler, beynin ödül sistemi üzerinde etkili olur. Beyindeki ödül merkezinde hızlı bir şekilde dopamin salınımına yol açarak verdiği haz/ödül kişinin bu kimyasalı tekrar tekrar kullanmayı istemesine yol açar.
Kumar ya da teknoloji bağımlılığı ise davranışsal bağımlılıklar başlığı altında yer almaktadır. Davranışsal bağımlılıklarda da aslında yine benzer şekilde beynin ödül merkezi olan dopamin sistemi uyarılmaktadır.
Kumar oynarken kişi, kazanç sağladığında ya da teknoloji ile etkileşime girerken, örneğin sosyal medyada aldığı beğeni ve izlenme sayısı, video oyunları, çevrimiçi alışveriş gibi durumlar kişiye kısa süreli ve değişken zamanlı ödül almanın verdiği hazzı yaşatır.
Bu durum, ödül merkezinde alkol madde kullanımındakine benzer şekilde dopamin artışına neden olur. Dopamin salınımının verdiği geçici haz kişiyi daha fazla ödül arayışına iter ve bu durum tekrar eden davranışsal bağımlılıklara yol açar.”
“Yoksunluk belirtileri ile baş etmede ilaç kullanılıyor”
Kişinin maddeyi kullanmadığında ise mahrumluk belirtileri görüldüğünü söyleyen Dr. Öğretim Üyesi Zuhal Doğan Bektaş, “Yoksunlukta hangi belirtilerin olacağı temelde kullanılan hususun tipine göre değişkenlik göstermekle birlikte uyku düzeni ve iştah değişiklikleri, terleme, mide bulantısı, kas ağrıları, titreme gibi belirtiler görülebilir. Bu belirtilerin verdiği rahatsızlıklardan dolayı kişi, tekrar madde kullanımına yönelmektedir. Mahrumluk belirtileri ile baş etmekte kullandığımız ilaçlar hastalarımızın özellikle madde kullanımını bıraktığı ilk haftalarda yaşadıkları zorluklara karşı destek sağlamaktadır ” dedi.
“Psikolojik bağımlılıkta terapi yöntemleri etkili oluyor”
“Psikolojik bağımlılık ise kişinin bir unsura ya da davranışa zihinsel ve duygusal olarak ihtiyaç duyması ve arzulamasıdır ” diyen Zuhal Doğan Bektaş, şu ifadeleri kullandı:
“Kişi bağımlı olduğu şeyin rahatlatıcı, ödüllendirici tesirinden haz duyması sebebiyle bir yandan da stres, üzüntü, dert gibi olumsuz hislerden kaçış sağladığı niyetiyle bağımlılığı sürdürür. Yani psikolojik bağımlılık, duygusal ve zihinsel ihtiyaçlar, kaçış arayışı ve keyif alma ile bağlıdır.
Yoksunluk belirtilerine yol açmaz ancak kişi, madde veya davranışa dair yoğun istek ve kanılarla mücadele eder. Genellikle fizikî bağımlılığa oranla daha uzun süre devam edebilir çünkü kişi fizyolojik bir mecburilik hissetmese de duygusal ve zihinsel olarak maddeyi arar.
Terapi yöntemleri kullanılarak psikolojik bağımlılık ile mücadele etmek uzun devirde nüksleri önlemek için gereklidir.”
Bağımlılık tedavisinin bireyin gereksinimlerine göre, kişiye özel olarak düzenlenmesi gerektiğini vurgulayan Zuhal Doğan Bektaş “Kişinin tedavisi tamamlandıktan sonra da bağımlılığın kronik bir rahatsızlık olduğu, kişinin ömür boyu bağımlılık riski olan madde ve davranışlardan uzak durması için bazı önlemler alması gerektiği vurgulanmalıdır. Psikoterapiler bu anlamda bağımlılık ile mücadelede epey tesirlidir ” dedi.
“Bağımlılıkla mücadele için plan yapıyor, çözüm önerileri üretiyoruz”
Bektaş, “1-7 Mart Yeşilay Haftası’nda farkındalık yaratmak adına yapılan bilgilendirmelerin değerli olduğunu, bağımlılıktan uzak, sağlıklı bir yaşama dikkat çekilmesinde etkili bir rol oynayacağını düşünüyorum. Atlas Üniversitesi bünyesindeki bağımlılık kurulu olarak bağımlıkla mücadele için planlamalar yapmakta, çözüm önerileri üretmekteyiz. Ulusal ve uluslararası alanda bağımlılık ile mücadelede örnek bir üniversite modeli olma yolunda ilerlemekteyiz ” dedi. (DHA)
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
02:00
News
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
