Uzmanlar Açıkladı: Gençlere İleri Evre Kolon Kanseri Teşhisi Konulmasının Nedeni

DailyMail’de yer alan habere göre; Covid-19 salgını, sırf küresel bir sağlık krizine neden olmakla kalmadı; aynı zamanda kolon kanseri gibi ölümcül hastalıkların erken teşhisini de önemli şekilde sekteye uğrattı. Yeni bulgular, salgın nedeniyle binlerce kolon kanseri olayının vaktinde tespit edilemediğini, bunun da genç bireylerde ileri evre teşhis oranlarını rekor düzeylere taşıdığını gösteriyor.

Porto Riko Üniversitesi öncülüğünde yürütülen geniş çaplı bir çalışmada, 2012-2021 yılları arasında kaydedilen kanser hadiseleri analiz edildi. Araştırmacılar, Irma ve Maria Kasırgaları ile Covid-19 karantina kısıtlamalarının, her yaş grubunda kolorektal kanser teşhislerini önemli oranda azalttığını belirledi.

Verilere göre, kasırgaların vurduğu periyotta beklenen 161,4 CRC hadisesine karşılık sadece 82 olay tespit edildi. Pandemi döneminde ise Nisan 2020’de sadece 50 hadise kayıtlara geçti; oysa ki kesintisiz bir sağlık hizmeti sunulabilseydi bu sayının 162,5 olması bekleniyordu.

Araştırmanın çarpıcı bulgularından biri, erken evre kolon kanseri teşhis oranlarının bariz şekilde düşmesi olurken, ileri evre teşhislerin beklenenden fazla artmış olmasıydı. Özellikle 15-34 yaş arası genç yetişkinlerde kolon kanseri vakalarının artması, uzmanlar tarafından “endişe verici” olarak nitelendirildi.

Rutgers Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Dr. Arvind Trindade, bu eğilimin gençlerde artan kanser riskine dair daha fazla farkındalık gerektirdiğini vurgularken, çalışmaya katkı sunan Dr. O’Leary ise doktorların bu eğilimi dikkate alarak daha etkili değerlendirme yöntemleri geliştirmesi gerektiğini ifade etti.

Porto Riko’da yapılan analiz, sadece salgının değil, aynı zamanda doğal afetlerin de teşhis sürecini olumsuz etkilediğini gözler önüne serdi. Hasarlı altyapı, işçi eksikliği ve sağlık tesislerinin aşırı yüklenmesi, teşhis ve tedavi süreçlerini geciktirdi.

Araştırmacılar, pandeminin sadece sağlık sistemine değil, ferdi bağışıklık sistemlerine de zarar verdiğine dikkat çekti. Hollanda’da yürütülen başka bir çalışmada, uzun karantina devirlerinin bağışıklık sisteminde “hiperinflamasyon” olarak bilinen aşırı iltihaplanmaya yol açtığı saptandı. Dr. Mihai Netea liderliğindeki ekip, insanların mikrobik etkileşimden mahrum kalmasının bağışıklık sistemini zayıflattığını ve enfeksiyonlara karşı daha hassas hale getirdiğini ortaya koydu.

Amerikan Kanser Derneği, pandeminin zirve yaptığı 2020 yılında ileri evre teşhis oranlarında %7’lik bir artış olduğunu açıklarken, bu durumdan en fazla renkli toplulukların etkilendiğini bildirdi. Uzmanlar, teşhislerdeki bu gecikmenin on binlerce ek ölüm ve milyarlarca dolarlık sağlık harcamasına yol açabileceğini belirtti.

Kolon kanseri erken teşhis edildiğinde beş yıllık sağ kalım oranı %90’lara kadar çıkarken, ileri evrede bu oran %60’a düşüyor. Dahası, tedavi maliyetleri de çarpıcı biçimde artıyor; erken evre tedavi yaklaşık 40 bin dolarken, ileri evrelerde bu rakam 300 bin doları aşıyor.

Çalışmanın yardımcı muharrirlerinden Tonatiuh Suárez-Ramos, “Bu bulgular, kriz vakitlerinde sağlık hizmetlerine erişimde yaşanan aksamaların sağlık sonuçlarını dramatik şekilde kötüleştirdiğini gösteriyor,” derken, Dr. Yisel Pagán-Santana ise daha sağlam sağlık sistemlerine olan muhtaçlığın altını çizdi.

Kıdemli yazar Dr. Karen J. Ortiz-Ortiz ise şunları kaydetti: “Amacımız, bu tür felaketlerde bile sağlık hizmetlerinin kesintisiz sürdürülebilmesi için politika yapıcıların harekete geçmesini sağlamak. İnsanların daha uzun ve sağlıklı yaşaması için daha dirençli sistemler kurmak zorundayız.”