Welwitschia Mirabilis: Çöllerin 3.000 Yıl Yaşayan “Canlı Fosili”

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Afrika’nın aşırı kurak Angola ve Namibya çölünde, Afrikaans lisanında “tweeblaarkannidood” yani “ölmeyen iki yaprak” olarak bilinen eşsiz bir bitki yaşıyor: Welwitschia mirabilis. Bu bitki, sadece biyolojik özellikleriyle değil, aynı zamanda hayatta kalma düzenekleri ve olağanüstü uzun ömrüyle de bilim dünyasının ilgisini çekiyor.

Bu bitki, Guinness Dünya Rekoru’na sahip yapraklarından, çöl ekosistemine yaptığı katkılara kadar pek çok alanda merak uyandıran bir tür olarak biliniyor.

Welwitschia mirabilis, ilk kez 1859’da Avusturyalı botanikçi Friedrich Welwitsch tarafından isimlendirildi. Kew Botanik Bahçeleri’ne göre Welwitsch, bu bitkiyi ilk gördüğünde onun gerçek olamayacak kadar sıra dışı olduğunu düşünmüş ve sadece diz çöküp ona hayranlıkla bakabilmiş. Ancak “dünyanın en çirkin bitkisi” olarak da tanımlandığı dönemler olmuş. Görünüşü bir yana, bu bitkinin dikkat çeken bir diğer tarafı ise inanılmaz uzun ömrü; yapılan tahminlere göre bazı örnekler 3.000 yıla kadar yaşayabiliyor.

Indiana Üniversitesi Bloomington’ın araştırmalarına göre, Welwitschia, Welwitschiaceae familyasının hayatta kalan tek temsilcisi. Karbon tarihlendirme yöntemleriyle incelenen örneklerin yaklaşık 500 – 600 yaşında olduğu tespit edilmiş durumda. Ancak daha büyük örneklerin 1.500 ila 3.000 yıl arasında bir ömre sahip olabileceği düşünülüyor. Bu özellikleri, Welwitschia’yı adeta bir “canlı fosil” haline getiriyor.

Genetik uyum ve çöl şartlarına dayanıklılık

2021 yılında yapılan genetik araştırmalar, Welwitschia’nın neden bu kadar güçlü olduğunu açıklığa kavuşturuyor. Bitkinin genomu, 86 milyon yıl önce bir çoğalma olayı geçirerek çöl şartlarına uyum sağlayacak ekstra genetik malzeme kazanmış. Ayrıca, KNOX1, ARP3 ve ARP4 gibi genlerin sayesinde yaprakları daima olarak büyümeye devam edebiliyor. Bu genetik donanım, onu sıcaklık değişimlerine ve kuraklığa karşı sağlam hale getirirken, çöl hayatına kusursuz bir uyum sağlamasını da sağlıyor.

Welwitschia ayrıca, krassulasean asidik metabolizma (CAM) olarak bilinen karbon fiksasyon düzeneğini kullanarak da hayatta kalıyor. Bu adaptasyon, bitkinin gündüz fotosentez yapmasını ve gece boyunca gaz değişimini gerçekleştirmesini mümkün kılıyor. Ancak bilim insanları, bu mekanizmayı neden beklenenden daha az kullandığını şimdi kesin olarak açıklayabilmiş değil.

Yaprakların önemi

Welwitschia, büyüdüğü etrafta su kaynaklarının son derece sınırlı olması nedeniyle eşsiz prosedürler geliştirmiş. Genellikle havadaki nemi, yapraklarında biriken sis formunda topluyor. Yapraklar, nem tuzağı fonksiyonu görerek bitkiye ihtiyaç duyduğu suyu sağlıyor. Ayrıca, bu yaprakların kazık kök sistemini desteklemesi, yer altındaki su kaynaklarına erişimini kolaylaştırıyor.

Yaprakları Guinness Dünya Rekoru’na sahip olan Welwitschia, bitkiler dünyasının en uzun ömürlü yapraklarını barındırıyor. Yapraklar hiçbir zaman dökülmüyor ve uçları çöl şartları tarafından aşınsa bile büyümeye devam ediyor. Bu özellik, bitkinin inanılmaz boyutlara ulaşmasını sağlıyor; bazı örnekler 10 metre çapa kadar yayılabiliyor.

Ekosisteme katkıları

Welwitschia’nın devasa boyutları, çöl ekosistemine önemli yararlar da sağlıyor. Örneğin, yaprakları ve çevresindeki yapı “çöp tuzağı” olarak işlev görerek organik maddeleri topluyor. Bu organik maddeler, genellikle verimsiz olan çöl toprağını zenginleştiriyor. Ayrıca bitkinin gölgesi ve yaprakları, çöl faunası için bir barınak görevi görüyor. Gray’s lark kuşları, yılanlar, kertenkeleler, akrepler, örümcekler ve böcekler, Welwitschia’nın sağladığı korunaklı alanlarda yaşıyor. Daha büyük hayvanlar, özellikle oryx (Afrika antilopu) ve springbok (keseli ceylan), yapraklarını çiğneyerek ihtiyaç duydukları nemi elde edebiliyor.

Sonuç olarak, Welwitschia mirabilis, sıradışı biyolojisi ve etrafa olan katkılarıyla çöl ekosisteminde vazgeçilmez bir yere sahip. Hem bilim insanları hem de doğa tutkunları için eşsiz bir çalışma konusu olmaya devam eden bu bitki, geçmişten bugüne kadar uzanan hayatta kalma çabasıyla hayranlık uyandırıyor.

Diğer Teknoloji Haberleri İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika 

Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr

Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber