Prof. Dr. İsmail Tufan – Türkiye’de yaşlılık, sadece kişisel değil, toplumsal açıdan da değeri artan bir konu. Yaşlılık, artık bir “hastalık” olarak görülmese de yaşlıların sağlık sıkıntıları gün geçtikçe artıyor.
Bu, bireylerin yaşam kalitesini düşürmekle kalmayıp, sağlık sisteminin üzerinde büyük bir yük oluşturuyor. 65 yaş ve üzeri nüfusun yüzde 30’dan fazlası kronik hastası, 80 yaş ve üzeri nüfusun
yüzde 50’si çeşitli derecelerde günlük yaşam etkinliklerinde yardıma ve bakıma ihtiyaç duyuyor.
1 milyon civarında demans hastası yaşlı var ve bunların en az yarısı Alzheimer hastası.
Dolayısıyla yaşlılık, hem sosyal hem de sağlık siyasetleri açısından üzerinde durulması gereken bir yaşam dönemi.
Kronik hastalıklar…
Yaşlıların karşılaştığı sağlık meselelerinin başında kronik hastalıklar gelmektedir. Lakin ülkemizde kronik hastalığa yakalanma ortalama yaşı 65’in çok altındadır. Yaşlı nüfusun artmasıyla birlikte, hipertansiyon, diyabet, kalp damar hastalıkları ve kanser gibi kronik hastalıkların görülme sıklığı artış elimindedir.Bu hastalıklar, yaşlıların yaşam kalitesini önemli şekilde etkileyerek, daima sağlık müdahalesini ve bakım ihtiyacını gerekli kılmaktadır. Kronik hastalıkların idaresinde multidisipliner yaklaşım gereklidir. Fakat o zaman sağlık hizmetlerinin yaşlıların gereksinimlerine uygun hale getirilmesi mümkündür. Özellikle bu alanda geriatri-gerontoloji iş birliğine ihtiyaç vardır.
Prof. Dr. İsmail Tufan Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Gerontoloji Kısmı Kurucu Başkanı. Tufan aynı vakitte yaşam uzunluğu eğitimi destekleyen 60+ Tazelenme Üniversitesi’nin de kurucusu…
Aileye destek neden önemli?
■ Yaşlıların sağlık gayretinde en büyük sorunlar neler?
Yaşlıların karşılaştığı sağlık meselelerinin başında kronik hastalıklar geliyor. Kronik hastalıklar, yaşlıların yaşam kalitesini önemli şekilde etkiliyor. Kronik hastalıklar farklı alanlardan gelen uzmanların iş birliği içinde yönetilmelidir. Uzun müddettir, bu alanda geriatri ve gerontoloji iş birliği ihtiyacını vurguluyorum. Gerontologların artık kamu hastanelerinde istihdam edilmesi, teklifimi destekliyor. İzleyeceğimiz en iyi yol budur.
■ Bakıma muhtaç yaşlılar için neler yapılabilir?
Yaşlıların bakım ihtiyacı çoklukla aile içinde karşılanıyor olması uygundur ve takdir edilmelidir. Zati yaşlıların birçok evinde bakılmayı arzu ediyor. Kurumsal bakım en son seçenektir. Lakin aile fertlerinin birden fazla yaşlısına nasıl bakım vereceğini bilmiyor. İyi niyetle bu eksiklik maalesef giderilemiyor. Yani aileleri yaşlı bakımı konusunda hemen takviyeye muhtaçlıkları var. Yaşlıların evde bakımının güçlendirilmesi, ailelerin bu bahiste eğitilmesi ile temaslıdır. Böyle eğitimde sadece tıbbi bilgi ve marifetin kâfi olmayacağı, aynı vakitte gerontopsikolojik, sosyal gerontolojik bilgi ve maharetlere de aile fertlerinin ihtiyacı var. Ayrıyeten huzurevleri ve bakımevlerinin hizmetlerine giderek daha çok ihtiyaç duyulacaktır. Bu kurumların sayısı ve kalitesi artırılmalı, işçisi de geriatrik-gerontolojik bilgi ile donatılmalı.
Bakım kurumlarının kalitesi artırılmalı
Yaşlıların bakımını çoklukla ailenin kadın üyeleri üstlenmektedir. Eşleri, kızları, gelinleri… Fakat yaşlısına bakım hizmeti veren aile fertlerinin yaşlı bakımı konusunda zaman zaman yetersiz kaldığı görülüyor. Bakıma muhtaç yaşlıların evde bakım hizmetlerinin güçlendirilmesi ve ailelerin bu hizmetler konusunda eğitilmesi gerekiyor. Ayrıyeten yaşlılar için huzurevleri ve bakımevleri gibi kurumsal hizmetlerin sayısı ve özellikle de kalitesi artırılmalı. Bu kurumlar, yaşlıların sosyal, kültürel, bedensel ve zihinsel ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hemen yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Yaşlı bakımında uzmanlaşmış, gerontolojik bilgiyle donatılmış işçi sayısının artırılması ve bu alandaki eğitimlerin güçlendirilmesi, kaliteli bakımı hizmetlerinin sağlanmasında önemli rol oynamaktadır.
Önleyici tedbirler
Çok konuşulan ama gerçekte gerekleri yerine getirilmeyen sağlıklı yaşlanma; yaşlıların yaşam kalitesini artırmak, kronik hastalık ve bakıma muhtaçlık riskini azaltmak için gerekli. Bu doğrultuda, önleyici gerontolojik – geriatrik hizmetlerin yaygınlaştırılması gerekir. Düzenli sağlık denetimi, sağlıklı beslenme, kâfi bedensel hareket ve sosyal etkinliklere iştirak, sağlıklı yaşlanmanın temel taşlarıdır. Ayrıyeten yaşlıların zihinsel sıhhatini korumak için eğitim programları ve sosyal destek kümelerinin oluşturulması ihmal edilmelidir. Devlet ve özel sektör “sağlıklı yaşlanma” için iş birliği yapmalıdır. Bu iş birliği, yaşlıların daha uzun ve kaliteli bir yaşam sürmelerine katkı sağlayacaktır.
Sağlık hizmetine erişim için çözüm bulunmalı
Yaşlıların sağlık hizmetlerine erişim de zorluklarla dolu. Coğrafik konum, ekonomik durum, eğitim düzeyi ve sağlık şuuru, bu bağlamda belirleyici faktörler. Ayrıyeten gençler açısında bir kolaylık sağlayan e-sağlık uygulaması yaşlılar açısından zorluk yaratmaktadır. Özellikle kırsal bölgelerde yaşayan yaşlılar, sağlık hizmetlerinden gereğince faydalanamıyor. Bunu değiştirmemiz için geriatrik – gerontolojik iş birliğine dayanan sağlık hizmetlerinin gerekliliği giderek daha bariz hale
geliyor. Ayrıyeten yaşlıların sağlık hizmetlerine ulaşımını kolaylaştıracak politik teşebbüsler de gereklidir ve sağlık işçisinin yaşlı bireylerle iletişim ve bakım mevzularında eğitilmesi önemli.
YARIN: Yaşlılıkta Teminat: Bakım Sigortası
13:13
