Zirai Don Haritası: Zirai Don Nedir, Neden, Kaç Derecede Olur?

Tarım alanında önemli ziyanlara yol açabilen doğa olaylarından biri olan zirai don, çiftçilerin ve üreticilerin korkulu rüyası olmaya devam ediyor. Özellikle bahar aylarında birdenbire düşen sıcaklıklar, meyve ağaçları ve zerzevat fideleri üzerinde yıkıcı etkiler yaratabiliyor. Peki, zirai don tam olarak nedir? Hangi koşullarda oluşur ve kaç derecede etkili olur?

Zirai don, hava sıcaklığının bitkilerin zarar görebileceği düzeylerin altına düşmesiyle oluşan don olayına verilen isimdir. Bitkilerin gelişim döneminde gerçekleşen bu ani sıcaklık düşüşü, özellikle çiçeklenme veya meyve verme döneminde büyük ekonomik kayıplara yol açabilir. Don, bitki hücrelerindeki suyun donarak genleşmesine ve hücre duvarlarının çatlamasına neden olur.

ZİRAİ DON NEDENLERİ

Zirai donun en önemli nedenleri arasında gece saatlerinde radyasyonel soğuma, soğuk hava kütlelerinin ani şekilde bölgeye girişi ve sıcaklık inversiyonu gibi meteorolojik faktörler yer alır. Açık ve rüzgarsız gecelerde, yeryüzündeki sıcaklık hızlıca atmosfere yayılır, bu da yüzeyin ve bitkilerin donma noktasına kadar soğumasına neden olabilir.

ZİRAİ DON KAÇ DERECEDE OLUR?

Zirai donun etkisi, sıcaklığın derecesine ve bitkinin dayanıklılığına göre değişkenlik gösterir. Genel olarak şu sıcaklık aralıklarında sınıflandırılır:

Hafif Zirai Don: 0°C ile -2.2°C arasında gerçekleşir. Bazı hassas bitkiler zarar görebilir.

Orta Şiddette Zirai Don: -2.2°C ile -4.4°C arasında görülür. Birçok meyve ağacı çiçeği ve genç filizler etkilenir.

Şiddetli Zirai Don: -4.4°C ve altındaki sıcaklıklarda oluşur. Yaygın ve önemli ziraî ziyanlara yol açabilir.

ZİRAİ DON HARİTASI

Türkiye genelindeki zirai don risklerini takip etmek için Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün Zirai Don Uyarı Sistemi kullanılabilir. Bu sistem, 5 günlük zirai don risk tahmin haritaları, don olayından korunma yöntemleri ve bitki tiplerine göre fenoloji haritaları gibi bilgileri sunmaktadır.​